در ماه‌های گذشته چند مورد برخورد شخصی با دوستان مؤمن و انقلابی داشتم که چیزی از بدیهیات مالکیت معنوی (کپی رایت) نمی‌دانسته‌اند و بعد از تذکر درباره‌ی آن، بسیار برآشفته و ناراحت شده‌اند!

اگر استادی در جلسه‌ای به دعوت شما سخنرانی کرده و شما با زحمت فراوان و کیفیت بالا آن جلسه را تصویربرداری کرده‌اید، حتی اگر حق‌التدریس خوبی هم برای آن جلسه پرداخت کرده باشید، شما صرفاً مالک خصوصی آن فایل تصویری خواهید بود و حق انتشار آن را مخصوصاً با اغراض تجاری نخواهید داشت؛ مگر آن‌که در یک قرارداد و توافق مشخص با سخنران اجازه‌ی آن را گرفته باشید.
رعایت این موضوع ساده که در قوانین عرفی و شرعی ما هم به آن تأکید شده آن‌قدر متروک است که تذکر دادن بابت رعایت آن به جرأت و جسارت فراوانی نیاز دارد!
اگر شما کتابی را می‌خرید، برای کاغذ و مقوا و جوهر آن پولی پرداخت کرده‌اید و مالک جسم فیزیکی آن کتاب خواهید بود؛ اما محتوای آن کتاب متعلق به شما نیست و اجازه‌ی هیچگونه بازنشر و تکثیر ندارید. این قاعده درباره‌ی محتوای دیجیتال هم صادق است و استفاده و بازنشر محتوا، صرفاً در چارچوب اجازه‌ی مالک اثر مجاز است.
لطفاً به حق مردم احترام بگذارید تا خداوند از خرانه‌ی غیب خودش به کارتان برکت بدهد.

در عموم رسانه‌های اجتماعی فجازی، دو مخاطره‌ی تربیتی متعارف و قدیمی، امکان شبیه‌سازی، تقویت و تشدید دارد:
۱- ارتباطات ناصواب: یعنی برقراری ارتباط بین افراد به گونه‌ای که از نظر تربیتی زمینه‌ساز ایجاد رابطه‌ی ناهم‌تراز زیان‌بار باشد. مثل دوستی ناهمسالان یا دوستی ناهمجنسان یا ...
۲- اطلاعات ناصواب: دسترسی به اطلاعات و تبادل آن بین افراد به گونه‌ای که از نظر تربیتی مختل‌کننده مسیر رشد باشد. مثل محتوای رده‌بندی نشده، محتوای غیرقانونی یا غیراخلاقی و ...

مشهود است که رسانه‌های اجتماعی با «توسعه نامتوازن ارتباطات» و «امکان پنهانکاری در هویت» و «خصوصی‌سازی محتوا»، امکان لغزش تربیتی را به حداکثر رسانده‌اند. لذا به نظر می‌سد بکارگیری رسانه‌های اجتماعی در امر تربیت مستلزم لااقل این سه تحول در معماری آن‌ها است:
۱- شفاف‌سازی هویت کاربران؛
۲- مرئی‌سازی ارتباطات کاربران؛
۳- نظارت‌پذیر کردن اطلاعات مبادله شده.
هر چند که هر سه مورد بالا، به نوعی ارکان جذابیت فعلی رسانه‌های اجتماعی را نشانه گرفته و کاملاً محتمل است که به محض از بین رفتن این جذابیت، کاربران از آن رسانه کوچ کنند.

البته بر خواننده‌ی آگاه پوشیده نیست که نویسنده‌ی این سطور، مقصر توسعه فناوری دیجیتال برخلاف منویات مبرهن تربیتی نیست! به نظر باید توسعه‌دهندگان این فناوری پاسخگو باشند که چرا ارکان فناوری‌های ارتباطی دیجیتال را به گونه‌ای استوار ساخته‌اند که در صورت رعایت ملاحظات ابتدایی تربیتی، ارکان آن از هم خواهد پاشید.

خردمندی را که در زمرهٔ اجلاف سخن ببندد شگفت مدار که آواز بربط با غلبهٔ دهل بر نیاید و بوی عنبر از گند سیر فرو ماند.

بلند آواز نادان گردن افراخت
که دانا را به بی شرمی بینداخت

نمی‌داند که آهنگ حجازی
فرو ماند ز بانگ طبل غازی

از دیروز که با این پدیده‌ی آوازخوانی و تن‌جنبانی دانش‌آموزان دختر و پسر در چند مدرسه‌ی وقیح با ترانه‌ای قبیح مواجه شدم، متوجه علت تعجب و واکنش‌های عمومی نشدم:
طبق ضوابط آموزش و پرورش ایران پخش چنین موسیقی در مدارس از طرف کادر مدرسه خلاف است و مطابق مقررات با آن برخورد خواهد شد. همان طور که وزیر دارد روال آن را طی می‌کند و خواهد کرد. مطمئناً در پوسته‌ی ماجرا با یک اشتباه حراستی و گزینشی در آموزش و پرورش مواجهیم که بالاخره یک طوری راست و ریسش می‌کنند. (حالا یک توهم توطئه‌ای هم هست که انتخاب ترانه و انتشار کلیپ بودار است و غیره که به من ربطی ندارد.)
*
اما اصلاً مساله این نیست. مسأله این است که همه‌ی بچه‌های داخل کلیپ‌ها این آهنگ را می‌شناسند و شعرش را از بر هستند.
پس چرا همه دارند درباره مدرسه حرف می‌زنند در حالی که بچه‌ها در مدرسه ماهواره نمی‌بینند. بچه‌ها در مدرسه گوشی موبایل ندارند. بچه‌ها در مدرسه توی اینستاگرام نمی‌روند. بچه‌ها در مدرسه آهنگ دانلود نمی‌کنند. بچه‌های در مدرسه گوشی هدفون به گوششان نیست.
پس چرا مدرسه مقصر حفظ بودن و خواندن این شعر توسط بچه‌هاست؟
متهم ردیف اول کو؟
چرا بجای «ماه» به «نوک انگشت» خیره شده‌ایم؟
*
ذات اقدس اله فرمود: «یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ قُواْ أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَاراً ...» (سوره۶۶؛ آیه۶)
و امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: «عَلّموا اَنفُسَکُم وَ اَهلیکُم الخَیرَ وَ اَدّبوهُم»
*
پدر؛
مادر؛
ما متهمیم.