اگر بخواهیم طرح آموزش سواد رسانه‌ای را در دبستان برای بچه‌ها و والدین اجرا کنیم چه سرفصل‌هایی را باید لحاظ کنیم؟
آن‌چه در جهان پیرامون ما وجود دارد یا «واقعیت عینی» و یا «حقیقت ذهنی» است. کار رسانه اما حمل «روایت» است.اگر جهان را از دریچه‌ی رسانه‌ها ببینیم، آن‌گاه مقدم بر «واقعیت/حقیقت» باید از «روایت» عبور کنیم و «روایت» منحصراً برساخته‌ی رسانه‌هاست.تفکر نقادانه در پی دستیابی به «واقعیت/حقیقت» می‌بایست ابتدا از پس اعتبارسنجی «روایت» بر بیاید و سپس به محک زدن صدق و کذب «واقعیت/حقیقت» بپردازد.از سوی دیگر، پیام‌بران و پیام‌رسانان، علاوه بر تسلط علمی بر «واقعیت/حقیقت» می‌بایست به فنون «روایت» هم تسلط عملی داشته باشند.*«روایت» از جنس زبان است و «زبان» عین «قدرت» است. آن که «روایت» داند، «قدرت» دارد.
اگر برای اعمال محدودیت‌های دسترسی توصیه شده توسط نظام‌های رده‌بندی سنی محصولات فرهنگی (رده‌بندی فیلم‌های سینمایی، برنامه‌های تلویزیونی، بازی‌های ویدیویی، شبکه‌های اجتماعی) هیچ روش سخت و اطمینان‌آوری وجود نداشته باشد، آیا باز هم رده‌بندی‌کردن و اعلام آن به مخاطب می‌تواند فوایدی داشته باشد؟بله؛ با در نظر گرفتن همه‌ی موانع در اعلام و اعمال این رده‌بندی‌ها، حداقل این سه فایده برای رده‌بندی قابل تصور است:
یک برنامک جامع مثل «روبیکا» که خدمات و حتی بخش عمده‌ی پهنای باند مصرفی کاربران را به رایگان فراهم کرده‌است، چه فرصت‌هایی برای درآمدزایی دارد؟
از اوایل دهه‌ی نود که زمزمه‌ی «سواد رسانه‌ای» در محافل علمی و رسانه‌ای ایران پیچید تا امروز که این موضوع برای خودش «انجمن ملی» و «همایش رسمی» و «کتاب درسی» هم دارد، گیجمان مفرطی در آموزه‌ها و توصیه‌ها و روش‌های آموزشی آن وجود دارد. بدتر آن که صاحبان نظر و سخن و قلم هم در این زمینه متفرقند و هر کسی از گوشه‌ای ندایی سر می‌دهد. از بالا که نگاه می‌کنی معلوم است که با دو گروه عمده طرف هستی: «گمراهان» و «در راه ماندگان»«گمراهان» طایفه‌ای خوش‌خیال، اطواری و پایان‌نامه به بغل که به خیالشان «با سواد سواد گفتن دهان کسی شیرین خواهد شد» و -حتی از این مسخره‌تر- می‌پندارند که با درخشیدن ستاره‌ی سواد رسانه‌ای در آسمان دانش و فرهنگ ایران، چالش خانواده‌ها و فرزندانشان با رسانه‌ها مدیریت (!) خواهد شد. تعریفشان از سواد رسانه‌ای «ترجمه‌ای» است و شناختشان از رسانه‌ها «ترجمه‌ای» است و فهمشان از تربیت «ترجمه‌ای» است و تصورشان از موفقیت نیز «ترجمه‌ای» است. و گویی درباره‌ی اینان فرمود: «ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ»... بلند آواز و میان‌تهی.«در راه ماندگان» اما «ترجمه‌ای» نیستند. هر چند با طناب پوسیده‌ی «گمراهان» مدتی به چاه ویل «سواد رسانه‌ای ترجمه‌ای» فرو رفته‌اند؛ اما در میانه‌ی راه دریافته‌اند که «بر قبری می‌گریند که مُرده‌ای در آن نیست». پس با اندک بضاعتی که داشته‌اند بر روی «مسأله‌ی اصلی» و نه «راه‌حل جعلی» تمرکز کرده‌اند و «همچنین هر یک به جزوی که رسید / فهم آن می‌کرد هرجا می‌شنید / از نظرگه گفتشان شد مختلف / آن یکی دالش لقب داد این الف» که فرمود: «به قدر دانش خود هر کسی کند ادراک»*برای در امان ماندن از قیل و قال «گمراهان» امروز بیش از هر زمان دیگر به یک نقشه‌ی راه جامع برای مواجهه با چالش‌های تربیتی رسانه‌های نوین نیاز داریم. نقشه‌ای که نام آن «سواد رسانه‌ای» نخواهد بود؛ چون نمی‌تواند «ترجمه‌ای» باشد. پس ای «در راه ماندگان»؛ متحد شوید!
مدت‌هاست که یک سؤال مهم از سؤالات امتحان الهی در آخرالزمان پیش روی همه‌ی ما قرار داده شده که پاسخ به آن لاجرم و ناگزیر است. اما ما هر بار به بهانه‌ای پاسخ را به تأخیر می‌اندازیم و زمانی دیگر دوباره با آن مواجه می‌شویم. آن سؤال این است: «ما تقول فی الاسرائیل؟»هر روز در این زندگی‌های رسانه‌زده بارها با انتخاب‌های ساده‌ی سختی مواجه می‌شویم و معمولاً ملاک اصلی ما در این انتخاب‌ها، حل معادله‌ی دو مجهولی هزینه-فایده است: «آیا این ابزار را بخرم؟»، «آیا این نرم‌افزار را بارگیری کنم؟»، «آیا عضو این رسانه‌ی اجتماعی بشوم؟»، «آیا برای خرید این محتوا هزینه کنم؟». چشم خاکی ما هم آن چه می‌بیند هزینه‌های مادی و فایده‌های نفسانی است. یقیناً پاسخ به موقع و درست به آن سؤال الهی، راهگشای ما در این انتخاب‌های ساده‌ی سخت خواهد بود. چاره‌ای نیست؛ باید رودربایستی را کنار بگذاریم و زودتر پاسخ بدهیم: ما تقول فی الاسرائیل؟*مرگ بر نکبتمرگ بر اسراییل
از کجا می‌دانیم که «یزید»، «زیبا» نبوده است؟چرا مطمئن هستیم که «معاویه» اگر امروز با عبا و قبا و دستار و محاسن و جلال و جبروت چهارده قرن پیش به روی منبر برود، ظاهری «زیبا» و فریبنده نخواهد داشت؟متأسفانه در ضمیر رسانه‌زده‌ی ما همنشینی دو مفهوم «زیبا» و «خوب» کاملاً تثبیت شده است. از این بدتر انتظار ذهنی ما از مفهوم «زیبا» به کلیشه‌های هالیوودی از زیبایی عادت داده شده است. پس طبیعی است که مثلاً آدم‌های سیاسی برای «خوب» جلوه کردن خود را آرایش کنند و طبیعی است که چهره‌ی «زیبا»ی یک ورزشکار بر ناکامی‌های حرفه‌ای‌اش سایه بیندازد.و لاجرم در آخرالزمان باید برای شکستن پیوند نامبارک ذهنی «زیبا-خوب» مجاهدت‌ها کرد.
* اینترنت و مسأله رشد* تلفن همراه: زندگی در حال حرکت
اطلاعات بیشتر درباره این جلسه
