فعالیت به عنوان مدرس سواد رسانهای در دورههای آموزشی، همایشها و کلاسهای مختلف، در کنار تمام مزایایی که دارد، متأسفانه معمولاً باعث میشود که امکان طراحی و برنامهریزی آموزشی از شما سلب شود. شما به عنوان مدرس یا سخنران صرفاً در چارچوب زمان، مکان و امکاناتی که میزبان در اختیار دارد، مجبور به محدود کردن مباحث و سرفصلها هستید. خیلی اوقات حتی موضوع و ریز مباحث هم توسط میزبان طراحی میشود و جایگاه مدرس به جایگاه یک مجری تنزل مییابد.
مدتها بود که منتظر فرصتی بودم تا با فراغ بال یک دورهی کامل و جامع آموزشی سواد رسانهای مطابق سلیقه و نظر خودم طراحی کنم. پاییز ۹۶ بنا به درخواست یکی از مؤسسات آموزش الکترونیکی برای برگزاری یک دورهی کامل مهارتها و سواد رسانهای برای مربیان پرورشی آموزش و پرورش، طرح زیر را ارائه کردم. این طرح مبتنی بر الگوی «
هرم آموزش سواد رسانهای» در پنج سرفصل درسی ۱۶ ساعته طراحی شده است که در مجموع شامل ۳۲ عنوان جلسه در ۸۰ ساعت آموزشی میباشد.
هر چند که در مبانی هرم مذکور
آوردهایم که لایهی اول و پنجم (سواد دیجیتال و تولید رسانهای) جزء سواد رسانهای نیست، اما با توجه به نیاز مخاطب که قرار است به عنوان مربی پرورشی با دانشآموزان در فضاهای آزاد مدرسهای تعامل داشته باشد، ضروری بود که در حد امکان آشنایی لازم با این دو لایه نیز در طرح پیشنهادی لحاظ شود. همچنین با این که زمان کل دوره نسبتاً مفصل است، اما بخاطر تعدد موضوعات، برای پوشش دادن مباحث عمدتاً ناچار به در پیش گرفتن شیوهی سخنرانی چند رسانهای در اجرای جلسات آموزشی هستیم.
با این توضیح اولین سرفصل این دوره یعنی «سواد دیجیتال» شامل مباحث زیر است:
در سرفصل دوم «آداب مصرف رسانهها» به عنوان پایهایترین مهارت و مهمترین آموزهی سواد رسانهای قرار دارد. به دلیل اهمیت این سرفصل، زمانبندی جلسات برای اجرای آموزش به شیوههای همیارانه و فعال در نظر گرفته شدهاست:
سرفصل سوم به «منطق و تفکر انتقادی» اختصاص یافته است:
چهارمین سرفصل این دورهی آموزشی «جریانشناسی رسانهها» است که شامل مباحث عمیقتری دربارهی سبک زندگی و غربشناسی با رویکرد رسانهای میباشد:
آخرین سرفصل این دوره آموزشی «تولید رسانهای» است که با هدف آشنایی مقدماتی مربیان با هنر و فنون تولید رسانهای برنامهریزی شده است و طبیعتاُ منجر به مهارتآموزی حرفهای نمیشود. اما زمینهی لازم برای شناخت، انتخاب و پیگیری این مهارتها در آینده را فراهم میکند:
هر چند که این طرح آموزشی فعلاً در حد طرح باقی مانده و مجری محترم با گذشت بیش از شش ماه اقدامی برای عملیاتی کردن آن نکردهاست، اما به نظرم منظومهی محتوایی مورد نیاز این طرح هنوز جای کار دارد و نقد و نظر دوستان و مربیان بزرگوار سواد رسانهای در تکمیل و تصحیح این طرح راهگشا خواهد بود.
همچنین مقایسهی سیر محتوایی و سرفصلهای آموزشی این طرح -که مبتنی بر نیازهای فوری دانشآموزان و مربیان تدوین شده- با فهرست کتاب درسی «تفکر و سواد رسانهای» از خلاءهای شگفتانگیز این برنامهی آموزشی ملی پرده بر میدارد.
پ.ن:
+ در شکلدهی به این طرح، از ایدههای برادران بزرگوارم آقایان جوشقاننژاد و حقپناه استفاده کردهام؛ و سپاسگزارشان هستم.