مواجهه با واقعیت تاریخی توسعه فناوری برای دانشآموزان میتواند درسآموز و راهگشا باشد. وقتی این مواجهه از دریچه آثار سینمایی باشد، جذابیت و ماندگاری بیشتری دارد. استفاده از آثار سینمایی و مستند خوب و باکیفیت هم در تدریس «سواد اطلاعاتی و رسانهای» ضروری و اثرگذار است. وقتی همه این موارد در کنار هم قرار میگیرند نمیتوان از کنار فیلم شاخصی مثل «جنگ جریان»به سادگی عبور کرد.
انتخاب و معرفی منابع خوب برای تعمیق فهم دانشآموزان در موضوعات مهم اندیشهای و تاریخی از ضرورتهای تدریس سرفصلهای علوم انسانی در مدرسه است. مجموعه پنججلدی کتابهای «روایت تفکر، فرهنگ و تمدن از آغاز تاکنون» کاری از دفتر نشر معارف است که اولین بار در سال ۱۳۹۱ منتشر شده و جمعی از نویسندگان کار جمعآوری و تنظیم آن را بر عهده داشتهاند.
امروز بیست و پنجمین سالگرد شهادت سیدمرتضی آوینی است. در این سالها معمولاً ضرورت و اهمیت خواندن آثار او را در همهی کلاسهایم شرح دادهام و بارها در مورد شیوهی خواندن آثار او با دوستان و
رفقا گپ زدهام.
اما یکی از جدیترین موانع اجرای این کار، پراکندگی موضوعی و قالبی
نوشتههای شهید آوینی است که مسیر مشخصی برای خواندن آن جلوی پای مخاطب نمیگذارد.
چهار یا پنج سال پیش در شهر مقدس قم با طرح «نسیم حیات» و طراح آن «حجتالاسلام عباس محسنی» آشنا شدم. یک طرح مطالعاتی دقیق و مفید که برای آشنایی با افکار و اندیشههای شهید آوینی تنظیم شده و قرار بود اجرایی شود. اشتیاق من برای حضور در این طرح نتیجهی خاصی نداشت. چون ظاهراً اجرای آن در قم متوقف شد و دست ما هم از آن یار و دیار کوتاه ماند.
اخیراً متوجه شدم که «دفتر مطالعات فرهنگی تمهید» یک دوره این طرح را در شیراز اجرایی کرده و مستنداتی هم از آن در پایگاهشان پیدا میشود. اما هر چه لابلای صفحات سایت خوب تمهید گشتم نقشهی آن سیر مطالعاتی را نیافتم. به نظرم رسید که به بهانهی امروز، این چند فایل قابل استفاده و ارزشمند که از طرح نسیم حیات در بایگانیام نگهداشتهام برای استفادهی عمومی اینجا قرار دهم.
در دو روز تعطیلی عید سعید فطر، دل را به دریا زدم و بعد از مدتها دستدست کردن، ۴۵۰ صفحه کتاب بینظیر «لحظههای انقلاب» مرحوم محمود گلابدرهای را یک نفس خواندم. سالها بود که از این نوجوانیها نکرده بودم؛ خوشمزه و تکان دهنده بود.
دریغم آمد نکتههایی را از این ۴۸ ساعت دویدن پا به پای محمودخان گلابدرهای در تهران پنجاه و هفت برای شما قلمی نکنم.
بعد از چند ماه چشم انتظاری بالاخره کتاب «۱۵۰ هشتگ نهضت سواد رسانهای» از زیر چاپ خارج و روانهی بازار مصرف شد.
سرور ارجمندم جناب آقای «دکتر سید بشیر حسینی» و برادر نازنین و رفیق شفیقم «حسین حقپناه» در تلاشی ستودنی مجموعهای جامع و جذاب از توصیههای کاربردی در زمینهی سواد رسانهای جمعآوری و تدوین کردهاند و آن را در قالب کتابی دویست صفحهای و تمام رنگی به زیور طبع آراستهاند.
۱. اصل حاکمیت قانون: رفتار رسانهای والدین و فرزندان باید ضابطهمند باشد.
۲. اصل مسئولیتپذیری: والدین و فرزندان باید مسئولیتهای خویش در قبال استفاده از رسانه را بپذیرند.
۳. اصل آموزش و آگاهسازی: والدین باید آگاهیهای لازم دربارهی مسایل تربیت رسانهای فرزندان را کسب کنند.
۴. اصل الگوسازی: والدین باید برای فرزندان خود الگوهای مناسب رفتاری بسازند.
۵. اصل مدیریت: نیاز، ابزار، محتوا، زمان و مکان استفاده از رسانه باید مدیریت بشود.
۶. اصل جایگزین سازی: برای کاهش آسیبهای رسانه باید جایگزینهای صحیح تعریف کرد.
۷. اصل همراهی: همراهی والدین با فرزندان در فعالیت های رسانهای میتواند کمک کننده باشد.
۸. اصل ایمنسازی: والدین باید فرزندان خود را در برابر خطرات و لغزشهای احتمالی ایمن کنند.
۹. اصل تدریج و استمرار: هر آموزش و تغییر رفتاری میبایست تدریجی صورت گیرد.
۱۰. اصل اقتدار همراه با اعتماد، صمیمیت و مهربانی: والدین باید روش صحیح برخورد با فرزند را از نظر تربیتی و اخلاقی بشناسند.
...
مرد میانه سال: سراغ می گیرد از حسینِ علی بهترین خلق و کسی نمی داند. مردی کوفی است که به شتاب آمده؛ واحه به واحه و رباط به رباط؛ کم نیست سه روز در راه!
حالا سوار دوباره سوار است و نا آرام دور سکو می گردد و به آن ها که به سویش می دوند چیزها می گوید که ما نمی شنویم؛ به جای آن صدای مرد میان سال که نزدیک تر است به عبدالله و همراهان، به گوش می رسد-
ما خیلی حرف داریم
ما مسلمانها خیلی حرفها داریم که به یکدیگر بگوییم و آنها را میان خود به مطالعه و بررسی بگذاریم...
امروز دنیای اسلام و امت اسلامی با مصائب بزرگی مواجه است. درست است که بسیاری از این مصائب از درون دل خود ما مسلمانها برخاسته است؛ ما کوتاهی و تنبلی کردیم و با خودخواهیها و دنیاطلبیهای خودمان راه امت اسلامی بهسوی قلهی تکامل انسانی را نپیمودیم، که باید برگردیم؛ باید حرکت کنیم؛ باید توبه کنیم؛ اما شکی نیست که در دورانهای اخیر تاریخ، بخش بسیار مهمی از این عقبماندگیها، مصیبتها و مشکلات نیز ناشی از نظم باطل جهانی امروز و دیروز است. نظام جهانی، نظام اقتدارگرایی است؛ نظام تکیهی بر زور است؛ نظام زندگی انسان نیست؛ نظام زندگی جنگلی است