ان شاء الله قصد دارم در اولین فرصت بحث مختصری راجع به این گفتار در همین صفحه خدمت دوستان عزیزم ارائه نمایم. یقینا در تدوین این مطلب از نظرات راهگشای شما استفاده خواهم کرد.
با هم می خوانیم:
***
زمانی که جلسه شروع می شود تازه یادشان می افتد که محتوای جلسه را ضبط کنند شاید کسی فکر نمی کرد که چندی بعد دیگر خبری از سید مرتضی نباشد. جلسه در جمع عده ای از طلاب برگزار شد و نوار دست دومی هم که گفت وگوها روی آن ضبط شده بود آن قدر وضعیت اش خراب بود که به سختی توانستیم آن را روی کاغذ پیاده کنیم. موضوع دیگری هم در این جلسه مطرح شده بود که متاسفانه نوار کفاف نداده است به هر حال آنچه می خوانید مطالبی است که شهید آوینی در مقدمه جلسه ـ که ظاهرا قرار بوده سلسله وار ادامه پیدا کند ـ مطرح کرده است.

یکی از بزرگترین مفاسد قلبی عجب است. ان شاءالله ما به کبر گرفتار نیستیم ولی معمولا به عجب که مقدمه کبر است گرفتاریم. عجب هم اگر خدای نکرده یک مقدار ریشه دار شود تبدیل به کبر می شود و اگر یک ذره کبر باشد انسان اصلا به حقیقت راه ندارد.
یادم هست که حضرت امام می گفتند، وضعیت مردم عادی در صحرای محشر خیلی راحت تر از علماست، چون علما به محض اینکه علم پیدا کردند، همین علم حجابشان می شود. یعنی اسباب عجبشان می شود و نسبت به آن علم، خودبین می شوند ولی مردم از آنجا که برای خودشان هیچ شانی از علم قائل نیستند، مشکلی ندارند.
این است که عجب و خودبینی بزرگترین حجاب بین انسان و خدا می شود. کمال بشر در فناست، فنا یعنی از آدم هیچ اثری نمی ماند یعنی خودش از میان کاملا برداشته می شود. کسی که عجب دارد، بیشترین بعد را نسبت به حقیقت دارد به خاطر اینکه کمال قرب به خدا فناست یعنی از میان برداشتن آن خودی که در میان بنده خداست و اغلب در همین منزل می مانند؛ سخت ترین منزل هم هست و از آن نمی توانند بگذرند و گرفتار می شوند، گرفتار عجب می شوند و بدترین منزلها همین است. خیلی از آقایان که نمی رسند به دلیل عجب است. من هیچ دلیل دیگری نمی بینم از لحاظ اصولی هم وقتی به نتیجه نمی رسند به دلیل عجب است. یکی از دوستان می گفت سال 64 یا 65 بحثی راجع به ادغام جهاد وزارت کشاورزی در گرفته بود. ما آن موقع در جهاد بودیم. یک آقای روحانی از نمایندگان مجلس بسیار بر ضد جهاد حرف می زد و می گفت: باید با وزارت کشاورزی ادغام شود. برای من سوال بود که این آدم با توجه به این که روحانی است واز این نظر به او اعتقاد دارند، از چه جهت به این حکم می رسد و بر آن این همه تاکید می کند؟ یعنی چه طور به این اعتقاد رسیده و بعد چطور به این اعتقادش اصرار می ورزد؟ ایشان خیلی دشمنی داشت. بعد یکی از دوستان ما که با ایشان یک سفر به خارج از کشور رفته بودند تعریف می کرد که این آقا آنجا چه می کرد من برایم خیلی روشن بود که علت اینکه کسی از این (آقایان) به اعتقادات اشتباه می رسد، این است که صفای روحی ندارد.
فرض کنید که نشستید علم اصولی خواندید و رسیدید وقتی صفای قلب نباشد، در خدمت شیطان قرار می گیرد. عقل آن چیزی است که می تواند هم در خدمت شیطان واقع شود و هم در خدمت حضرت رحمان. مباحثی که در مورد عقل شیطانی و عقل رحمانی مطرح می شود، در اصول کافی زیاد است، یک موردش همان است که از حضرت صادقی علیه السلام می پرسند، اگر عقل آن چیزی است که حضرت علی(ع) داشت، پس عقل معاویه چه بود؟ این (عقل معاویه)، شیطنت است ولی خوب توی این دنیا به آن هم عقل می گویند که ما به عقل رحمانی و شیطانی تفسیرش می کنیم. ولی واقعا از کجا می شود فهمید که چه کسی صاحب عقل شیطانی و چه کسی صاحب عقل رحمانی است؟ چطور است که یکی عقلش در خدمت شیطنتش واقع می شود و یکی در خدمت دینش؟ چطور است که یکی به اعتقاد اشتباه می رسد و بعد بر آن اصرار می کند؟ خیلی روشن است، یعنی در واقع رابطه اصول و وصول را نمی شود ندید. این رابطه یعنی کسی که به حقیقت واصل می شود اعتقادات درستی هم دارد، هرکس هم که به حقیقت واصل نشد یعنی از نظر قلبی و روحی به حقیقت نرسید اعتقادات اشتباهی داشته است. این می شود که وقتی یک نفر مثل حضرت امام می آید، کافی است برای این که یک دنیا را متحول کند، ایشان وقتی می خواست قیام کند حتی یک قیچی در جیبش نداشت حتی یک قلم تراش یا چاقو در جیبش نبود. چطور این انسان در دنیایی که سیستم های جاسوسی و ضد جاسوسی پیشرفته ای دارد که هیچ چیز از دید آنها مخفی نمی ماند (در این نمایشگاههای خارج از کشور - اگر رفته باشید - حتی باماهواره پلاک خانه ها را هم نمایش می دهند و تمام حرکات ما را با هواپیماهای اواکس می دیدند و دقیق محاسبه می کردند و به همین دلیل هم خیلی از عملیات های ما لو می رفت) امام قیام کرد، فقط با یک عبا و عمامه بدون حتی یک قلم تراش و یا یک چاقوی کوچک؟ علتش آن است که شخص باید به آنجایی برسد که حضرت امام رسید. وقتی به آنجا برسد که حضرت امام رسید. وقتی به آنجا رسید خودش همه دنیا را متحول می کند به هیچ وسیله ای هم احتیاج ندارد. آن وقت همه قواعد و سنن واسباب در خدمت آن فرد در می آید.
نمی خواهیم اسباب را نفی کنیم ولی مسئله نسبت اسباب با انسان کامل است. این اسبابی که در دنیا هست اعم از اشیا، شامل سنن (الهی) است، همه اینها در مقابل انسان کل خاضع است. انسان کامل در این اسباب تسخیر و تصرف می کند، در باطن عالم نه در ظاهرش، ظاهرش بعدا اتفاق می افتد یعنی اول امام در باطن عالم تصرف کرد و بعد ما آثارش را در ظاهر عالم هم دیدیم. تا زمانی که آن تغییر در باطن عالم نیفتد در عالم ظاهر شاه نمی رود و انقلاب نمی شود. در واقع اینها آثار ظاهری آن تحول باطنی است که در وجود حضرت امام شکل گرفته ارتباط این دو مهم است که باید بفهمیم هیچ چیز دیگر این قدر فهمیدنی نیست. بعد تازه اگر این را بفهمید، این علم به اسماست یعنی به ذات نیست. اگر به ذات علم پیدا کند، تبعات و نتیجه آن علم بلافاصله می رسد. اگر علم ما به ذات بود همین الان که فهمیدیم با تزکیه روح می شود در عالم تسخیر کرد، به آن می رسیدیم یعنی همین الان به صفای قلب و تزکیه روحانی و کمال انسانی می رسیدیم، چرا نمی رسیم؟
هرچه هست این میان حجاب عجب است و (انسان) متناسب با این که این حجاب چقدر غلیظ و کدر و کثیف است، به اعتقادات اشتباه می رسد.
این است که شما (اگر) الان دائم اصول و فلسفه بخوانید (و این حجاب از بین نرفته باشد)، فلسفه در خدمت آن کسی که می خواهد عالم را با شیطنت تسخیر کند، در می آید. مگر الان در خدمت غرب در نیامده است؟ خیلی راحت با مباحثی که در فلسفه مطرح می کنند، عالم را تسخیر می کنند. اصلا عالم ما یک عالم فلسفی است و غرب، عالم را با فلسفه تسخیر کرده است. اگر قرار بود فلسفه آدم را به جایی برساند، پس چطور (غرب) عالم را با فلسفه تسخیر کرده است؟
فلسفه آدم را به جایی نمی رساند، چنان که عرفان هم نمی رساند، عرفان نظری هم نمی رساند، اصل عرفان، عرفان عملی است نه عرفان نظری. حالا «مصباح الهدایه» حضرت امام را که به نظر من بهترین کتابی است که در عالم نوشته شده است - بگذاریم وسط و آن را بخوانیم چه فایده ای دارد؟
فایده اش این است که فقط نشانه هایی پیدا می کنید که به کجا باید رسید یا آدم رابطه بین اصول و وصول و رابطه درس و بحث و آنجایی که می خواهد برسد را می فهمد، رسیدن به آن، چیز دیگری می خواهد.
راهی دیگر
مسئله من اینجاست. ببینید من حرف هایی که اینجا ها نوشته ام، مبتنی بر یافته هایی مجرد از سینما و رمان و تکنولوژی و تمدن جدید واین طور چیزهاست. این یافته ها مسلط بر اینهاست. یعنی اگر می بینید این عناوین اینجا نوشته شده، علتش این است که روزگار ما روزگار این گرفتاری هاست یعنی ما الان به این چیزها و به تمام محصولات و لوازم تمدن غرب مبتلاییم و بزرگترین مبارزه ما هم عبور از اینها و یا غلبه بر اینهاست. علت اینکه این مباحث و عناوین را مطرح می کردم، این است که من یافته هایم را از طریق دیگری گیر آورده ام، از طریق سینما که به دست نیاورده ام فرض کنید این را شما بخوانید و بروید سینما را یاد بگیرید. منتها اینها از جای دیگری گرفته شده (و بعد آمده تحت عناوینی) مثل سینما و رمان و... از خود اینها نمی شود به جایی رسید، اگر آدم از خود اینها بخواهد به جایی برسد، مستغرق در اینها می شود...