همان طور که واضح است و هر بچه دبستانی میداند، صداقت داشتن خیلی خوب است و همه به ما توصیه میکنند که همیشه صداقت داشته باشیم. دانشمندان هم دربارهی تعریف صداقت با هم اختلاف زیادی ندارند و همگی میگویند صداقت داشتن یعنی دروغ نگفتن. پس ما نتیجه میگیریم که هر صحبتی بکنیم که دروغ نباشد، یعنی صداقت داشتهایم. اما با تحقیقی که من انجام دادهام انواع صداقت داشتن عبارت است از:
۱- خالی بستن:
خالی بستن یک نوع از صداقت داشتن است که در آن، فردِ خالی بند همزمان هم خالی میبندد و هم صداقت دارد. یعنی مثلاً ادعا میکند که هفتهی گذشته بیست و پنج تا خرس قطبی را دیده که داشتند کنار خیابان بستنی میفروختهاند. فرد خالیبند حتی میتواند راجع به سن و سال آن خرسهای قطبی و قد و قوارهشان توضیحات دقیقی بدهد و کاملاً هم احساس صداقت داشتن بکند.
۲- چاخان گفتن:
چاخان گفتن هم یک نوع دیگر از صداقت داشتن است که هم گوینده و هم شنونده کاملاً اطمینان دارند که گفتگوی صادقانهای انجام میدهند. حتی در این نوع از صداقت داشتن گاهی شنونده لابلای صحبت، برای اطمینان یافتن از صداقتِ گوینده، میپرسد: «چاخان میگی؟» و گوینده جواب میدهد: «من و چاخان؟»
۳- شوخی کردن:
یک نوع خیلی مهم و فراوان از صداقت داشتن «شوخی کردن» است. در این روش گویندهای که میخواهد صداقت داشته باشد، همهی دروغهایی که ته دلش مانده است و به خاطر صداقت داشتن نمیتواند بگوید، با آب و تاب فراوان میگوید و آخرش هم اضافه میکند: «شوخی کردم». این راه هم یکی از پرکاربردترین روشهای صداقت داشتن است.
در پایان ما نتیجه میگیریم که با وجود این همه راههای خوب و ساده برای صداقت داشتن، انسان هیچ نیازی به دروغ گفتن ندارد.
به نظر من علت اصلی دروغ گفتن آدمها این است که راههای صداقت داشتن را بلد نیستند.
* این متن کوتاه را برای یک آیتم رادیویی در برنامهی صبح روشن رادیو معارف نوشتم.