چکیده
«رادیو معارف» به عنوان یک رسانه‌ی دینی با مخاطب نخبه و فرهیخته از اقشار مختلف حوزوی و دانشگاهی و رسانه‌ای مردمی با پوشش جمعیتی مناسب و اقبال عامه‌ی متدینین و مؤمنین فارسی زبان، ترویج سبک زندگی اسلامی – ایرانی را وظیفه‌ی ملی خود می‌داند و در این راستا اقدام به برنامه‌سازی می‌کند.
با توجه به همه‌گیر شدن ابزارهای نوپدید دیجیتال از قبیل تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند تلفن همراه و تسهیل دسترسی عموم مردم به اینترنت پرسرعت، از سال ۱۳۸۹ طراحی یک برنامه‌ی تخصصی با موضوع رسانه‌های نوین و فرهنگ استفاده از آن‌ها در دستور کار گروه فرهنگ و جامعه‌ی رادیو معارف قرار گرفت. پس از مطالعه منابع علمی موجود و رایزنی با برخی پژوهشگران عرصه‌ی رسانه، طرحنامه‌ی برنامه‌ی «سایه روشن» تدوین و به تصویب شورای طرح و برنامه‌ی رادیو معارف رسید. پخش این برنامه از نیمه دوم فروردین ۱۳۹۰ آغاز شد و تا اسفند ماه ۱۳۹۳ در چهار فصل برنامه سازی مجزا، در قالب ۱۳۰ قسمت سی دقیقه‌ای تولید و روانه‌ی آنتن رادیو معارف گردید.
در برنامه‌ی «سایه روشن» که با حضور کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه‌ی رسانه، خانواده و تعلیم و تربیت با رویکرد اسلامی تولید می‌شد، موضوعات مبتلابه مخاطبان از جمله تلفن همراه، بلوتوث، بازی‌های ویدویی، گیم‌نت‌ها، رایانه در منزل، اینترنت، شبکه‌های ماهواره‌ای و جنگ روانی در رسانه‌ها مورد بحث و بررسی قرار می‌گرفت.
«سایه روشن» بر خلاف معدود برنامه‌هایی که تا آن زمان به بررسی موضوع آسیب‌ها و تهدیدهای حضور رسانه‌های جدید در جامعه می‌پرداختند، به جای مخاطب قرار دادن مسئولان اجرایی کشور و نهادهای بالادستی، روی صحبت خود را به سمت مردم قرار داده و به شکل عملی به ترویج فرهنگ عمومی استفاده از رسانه‌ها و عملیاتی سازی سواد رسانه‌ای می‌پرداخت.
موضوع‌یابی، انتخاب کارشناسان مناسب، جهت دهی به مباحث کارشناسان و پاسخگویی به پرسش‌های مردمی در برنامه‌ی «سایه روشن» رادیو معارف، تجربه‌ای ارزشمند است که مستندسازی آن می‌تواند راهگشای اقدامات آتی حوزه‌ی ترویج سواد رسانه‌ای با رویکرد اسلامی در رسانه ملی باشد.

واژگان کلیدی
رادیو معارف، سایه روشن، برنامه رادیویی، سواد رسانه ای، صدا و سیما

مقدمه
«رادیو معارف» به عنوان یک رسانه‌ی دینی با مخاطب نخبه و فرهیخته از اقشار مختلف حوزوی و دانشگاهی، از سال ۱۳۷۷ در شهر مقدس قم و زیر نظر معاونت صدای رسانه ملی آغاز به کار کرده است. این رسانه‌ی مردمی با پوشش جمعیتی مناسب و اقبال عامه‌ی متدینین و مؤمنین فارسی زبان، تأمین محتوای معرفتی و اخلاقی برای آحاد جامعه را وظیفه‌ی ملی خود دانسته و در راستای بر طرف کردن این نیاز اقدام به برنامه‌سازی می‌کند. این رادیوی تخصصی سراسری غیر از موضوعاتی که مستقیماً به حوزه‌ی دین و مذهب مربوط می‌شود، در سایر زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی که با زندگی روزمره‌ی متدینین پیوند دارد، ورود می‌کند و با هدف  ترویج سبک زندگی اسلامی – ایرانی برنامه‌های متنوعی را تولید و پخش می‌کند.
رادیو معارف که از سال ۱۳۸۲ به صورت ۲۴ ساعته بر روی موج FM ردیف ۹۶ مگاهرتز و موج AM ردیف ۱۰۷۱ کیلوهرتز در سراسر ایران اسلامی پخش می‌شود، هم اکنون با چهار گروه برنامه سازی به فعالیت می‌پردازد:
1- گروه قرآن و اهل بیت علیهم السلام
2- گروه فقه و اندیشه
3- گروه فرهنگ و جامعه
4- گروه اخبار معارفی
پایگاه اینترنتی RadioMaaref.ir نیز به عنوان درگاه مجازی این رادیو، به پشتیبانی کامل از محتوای پخش شده و ارتباط مستقیم با مخاطبان اختصاص دارد.

سابقه‌ی موضوع
موضوع رسانه‌های نوین و آثار مثبت و منفی فرهنگی آن بر مردم، از یک دهه قبل مورد توجه برنامه ریزان رادیو معارف بوده است. در نیمه‌ی نخست دهه هشتاد (اردیبهشت ۸۳ تا شهریور ۸۴) برنامه هفتگی «دنیای شیشه‌ای» رادیو معارف با موضوع تأثیرات عمومی رسانه‌ها بر جامعه در بیش از هفتاد قسمت سی دقیقه‌ای تولید و پخش شده است. این برنامه در زمان خود از نوآورانه‌ترین تولیدات رادیویی در سطح ملی بود که با پشتوانه‌ی محتوایی مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما در قم طراحی و ساخته می‌شد. از جمله سرفصل‌های موضوعی برنامه «دنیای شیشه‌ای» این موارد قابل توجه است:
•    تأثیرات مثبت و منفی فن آوری در جامعه ما
•    تعریف رسانه و کارکردهای آن
•    تأثیرات رسانه‌های ارتباط جمعی در جامعه
•    تاریخچه نظریه‌های رسانه‌ها
•    کاربردهای سیاسی اجتماعی رسانه‌ها
•    ماهیت فرهنگی رسانه‌ها و مسائل حقوقی آنها
•    مالکیت خصوصی رسانه‌ها در غرب
•    نحوه مدیریت رسانه‌ها
•    نفوذ نامحسوس فرهنگی محصولات رسانه‌ها
•    کارکردهای تربیتی رسانه‌ها
•    کارکردهای اجتماعی رسانه‌ها
•    علائم و تأثیرات سوء مصرف اینترنت
هر چند که پخش برنامه «دنیای شیشه ای» بازخورد مطلوبی در میان مخاطبان رادیو معارف داشت، اما به دلیل تغییرات مدیریتی و جدا شدن برخی عوامل تولید این برنامه از رادیو، تولید آن ادامه نیافت.

مرحله طراحی و برنامه ریزی
با همه‌گیر شدن ابزارهای نوپدید دیجیتال از قبیل تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند تلفن همراه و تسهیل دسترسی عموم مردم به اینترنت پرسرعت، از سال ۱۳۸۹ طراحی یک برنامه‌ی تخصصی با موضوع رسانه‌های نوین و فرهنگ استفاده از آن‌ها در دستور گروه فرهنگ و ادب رادیو معارف قرار گرفت.
مدیر وقت گروه فرهنگ و ادب رادیو معارف، با انتخاب سردبیر جدید برای برنامه‌ای که ابتدا با نام «دنیای شیشه‌ای 2» شناخته می‌شد و کم‌کم در مراحل طراحی نام تازه‌ی «سایه روشن» را به خود گرفت، مرحله‌ی پیش تولید را آغاز کرد.
سردبیر برنامه با یاری گرفتن از گروهی از دانشجویان کارشناسی ارشد فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام و جامعه شناسی دانشگاه تهران به طراحی کلی اهداف و رویکردهای برنامه پرداخت. در نتیجه طرح اولیه برنامه رادیویی «سایه روشن» با عنوان فرعی: «رسانه؛ جوان، خانواده، جامعه» در قالب گفتگویی و برای تولید در پنجاه و دو قسمت سی دقیقه‌ای (با تناوب پخش یک برنامه در هفته برای یک سال) آماده شد. در این طرح، اهداف کلی، جزئی و مخاطبان برنامه به این شرح تعیین شد:
اهداف کلی
•    پیشگیری از آسیب‌های وارد بر اخلاق و فرهنگ جامعه در هجوم رسانه‌های دیجیتال
•    آماده‌سازی جوانان، خانواده‌ها و جامعه برای مواجهه‌ی اصولی و استفاده‌ی بهینه از رسانه‌های دیجیتال
اهداف جزئی
•    آشنایی عمومی با انواع رسانه‌های دیجیتال،‌ شیوه عمل و میزان عمق تأثیرگذاری آن‌ها
•    آشنایی با تأثیرات رسانه‌های دیجیتال بر تربیت جوان، خانواده و جامعه
•    بررسی روش‌های کنترل رسانه‌های دیجیتال و کاهش آسیب‌های تربیتی آن
•    بررسی روش‌های به خدمت گرفتن رسانه‌های دیجیتال برای تربیت مطلوب جوان، خانواده و جامعه
مخاطبان برنامه به ترتیب اولویت:
•    پدران و مادران
•    معلمان و مربیان
•    تأثیرگذاران فرهنگی و تربیتی در جامعه
•    جوانان
در این طرحنامه که تابستان ۸۹ به شورای طرح و برنامه رادیو معارف ارایه شد، چهار دسته کارشناس جهت حضور و گفتگو پیش بینی شده بود:
ترکیب کارشناسان برنامه:
.    کارشناس رسانه (اساتید دانشگاه، تولیدکنندگان دولتی و خصوصی محصولات فرهنگی ، برنامه سازان رسانه‌ها و ...)
•    کارشناس تربیتی (اساتید دانشگاه، پیشکسوتان آموزش و پرورش، معلمان و دبیران ممتاز)
•    کارشناس روانشناسی (اساتید دانشگاه، محققین برجسته)
•    کارشناس دینی (اساتید حوزه های علمیه و دانشگاه، محققین پژوهشکده صدا و سیما)
همچنین به پیوست این طرحنامه، مجموعه‌ی کاملی از سؤالات تخصصی که در گفتگوها می‌بایست از کارشناسان مختلف پرسیده می‌شد، توسط گروه سردبیری آماده و در اختیار گروه برنامه ساز قرار گرفت.
از آن جا که ثبت تجربه‌ی برنامه «سایه روشن» می‌تواند یکی از پیشروانه ترین حرکت‌های رسانه‌ی ملی در راستای ترویج فرهنگ مصرف رسانه‌ها و ارتقای سواد رسانه‌ای مخاطب را مستند سازد، مناسب است که مشروح این سؤالات که مسیر تولید فصل اول برنامه را روشن کرد، در پیوست مقاله ذکر شود.
در کنار این سوالات، فهرستی از اسامی کارشناسان مناسب برای دعوت به برنامه و گفتگو با آنان نیز تهیه شد.

مرحله تولید و پخش
هر چند طراحی برنامه «سایه روشن» در نیمه اول سال ۱‍۳۸۹ به اتمام رسید، اما تولید آن تا ابتدای سال ۱۳۹۰ به تأخیر افتاد. تغییر چند باره‌ی تهیه کننده و تغییر آیتم‌های پیش بینی شده برای لابلای گفتگوها از جمله دلایل این تأخیر بود.
سرانجام نام «سایه روشن» از ۱۹ فروردین ۹۰ در جدول پخش برنامه های رادیو معارف قرار گرفت و بعد از شش سال از اتمام برنامه «دنیای شیشه ای» موضوع سواد رسانه ای مجدداً دارای برنامه‌ای مستقل در آنتن رسانه‌ی دینی رادیو معارف شد.

فصل اول
مطابق طرحنامه اولیه، فصل اول سایه‌روشن برای یک سال پیش‌بینی شده بود. اما اهمیت موضوع و حجم انبوه سؤالات طراحی شده از یک سو و استقبال مخاطبان و ارزیابی مثبت شورای طرح و برنامه از روند برنامه از سوی دیگر موجب شد که علاوه بر ۴۸ قسمت سایه‌روشن که در سال ۹۰ تولید و پخش شد، ۵۰ قسمت آن در سال ۹۱ و ۳۸ قسمت انتهایی آن در نیمه اول سال ۹۲ تقدیم مخاطبان شود. در مجموع و بدون احتساب برنامه‌های تکرار شده، در فصل اول سایه‌روشن ۹۰ قسمت برنامه رادیویی تولید شد که خلاصه‌ی محورهای مطرح‌شده در این برنامه‌ها به این شرح است:
•    نقش و جایگاه رسانه در سبد مصرفی خانواده، نقش رسانه‌ها در تربیت دینی
•    تأثیر اجتماعی و خانوادگی موبایل، تأثیر فرهنگی و علمی موبایل، آثار اجتماعی بلوتوث، آسیب‌های موبایل‌های تصویری
•    نقش بازیهای رایانه‌ای در تربیت دینی، تغییر سبک زندگی، تحصیل دانش آموزان، نقش والدین در کنترل بازیهای رایانه‌ای
•    نقش و جایگاه رایانه و اینترنت در زندگی و منزل
•    تاریخچه اینترنت و سوءاستفاده نظامی و سیاسی از آن، آسیب‌های فرهنگی و هویتی اینترنت، امنیت اطلاعات شخصی در اینترنت، فیلترینگ در اینترنت
•    ماهواره و اثرات تربیتی آن بر فرزندان و در روابط همسران، تأثیر فیلم‌های اکشن و انیمیشن‌ها بر بچه‌ها
در طول این ۹۰ برنامه، از حضور طیف گسترده‌ای از کارشناسان حوزوی و دانشگاهی در برنامه استفاده شد که عمدتاً به شکل حضوری و برخی تلفنی در گفتگوها شرکت می‌کردند. از جمله این کارشناسان می‌توان به حجت‌الاسلام بیات، حجت‌الاسلام رضوانی، حجت‌الاسلام وافی، دکتر محمدعلی الستی (روانشناس)، استاد سید مجتبی موسی کاظمی (روانشناس)، دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی (خانواده)، سرکار خانم نیلچی زاده (خانواده)، مهندس دبستانی (بازی‌ها)، مهدی حق وردی (بازی‌ها)، مهندس منتظر قائم (فضای مجازی)، دکتر پویا (ارتباطات) و مهندس خرم نژاد (ارتباطات) اشاره کرد.

فصل دوم
در نیمه ی دوم سال ۱۳۹۲ و همزمان با تحول در نظام جدول پخش رادیو معارف، تولید و پخش برنامه سایه روشن که طرحنامه‌اش پیش از آن دو بار تمدید شده بود، متوقف شد. اما از آن جا که مأموریت اصلی برنامه که ارتقای سوادرسانه‌ای مخاطب بود همچنان در اولویت‌های برنامه سازی رادیو معارف قرار داشت، گروه برنامه ساز مأمور به موضوع یابی تازه و طراحی فصل دوم برنامه شدند.
بدین ترتیب مجموعه ۲۲ قسمتی جدید برای پخش فشرده هر روزه در اسفندماه ۹۲ طراحی شد. در این فصل  با حضور دکتر سید امیر هاشمی (روانشناس و پژوهشگر) به طور ویژه موضوع بازی های ویدیویی و بازی سراها (گیم نت) به تفصیل زیر مورد بحث و بررسی قرار گرفت:
•    تاریخچه و ویژگی‌های بازی‌های رایانه‌ای
•    بررسی عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان در بازار این بازی‌ها و ابعاد مختلف استفاده از این بازی‌ها
•    پدیده ناآشنای گیم نت و آثار جامعه شناختی و روانشناختی این پدیده
•    چگونگی جلوگیری از آثار نامطلوب گیم نت‌ها و بازی‌های رایانه‌ای
•    تحلیل محتوایی بازی‌های آنلاین
•    وظایف خانواده‌ها در مواجهه با استفاده فرزندان از کافی‌نت و گیم نت
•    راههای تبدیل تهدیدهای این پدیده‌ها به فرصت
همچنین در قسمت‌هایی جذاب از این برنامه با حضور چند تن از نوجوانان و جوانان که به صورت مداوم به بازی‌های رایانه‌ای می‌پرداختند، آسیب‌های روانشناختی و محتوایی بازی‌های رایانه‌ای با توجه به تجربیات عینی این مخاطبان بررسی شد.
 
فصل سوم
گروه برنامه ساز برنامه «سایه روشن» با توجه به فراگیر شدن استفاده از رسانه های اجتماعی در میان نوجوانان و جوانان و در پاسخ به درخواست مخاطبان رادیو معارف مبنی بر پرداختن به این موضوع، «فرصت‌ها و تهدیدهای شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه» را در دستور کار قرار داد.
در شهریور 1393، 10 قسمت جدید برنامه با حضور مهندس سیدعباس مرادی (پژوهشگر حوزه فضای مجازی و فناوری اطلاعات)، سرکار خانم امین مجد (کارشناس مباحث زنان و خانواده)، خانم ها صابری و نعمتی (پژوهشگر حوزه زنان) به بررسی فرصت‌ها و تهدیدهای شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه، آسیب های تربیتی و اخلاقی آنان برای جوانان و زنان و بررسی فنی و تخصصی نرم افزارهای واتس آپ، وایبر، لاین، اینستاگرام و ... روی تلفن همراه اختصاص یافت.
در این فصل رویکرد «سبک زندگی خانوادگی اسلامی – ایرانی» به طور جدی در برنامه پیگیری شد و کارشناسان محترم از این زاویه به طرح مباحث خود پرداختند.

فصل چهارم
با توجه به اهمیت و افزایش کارکرد جنگ روانی در سال‌های اخیر و نقش رسانه‌ها در پیشبرد اهداف قدرت ها، موضوع جدیدی که در فصل چهارم مورد توجه برنامه سایه روشن قرار گرفت «تکنیک‌های عملیات روانی» بود.
جناب آقای احمد قدیری (پژوهشگر و نویسنده در حوزه رسانه و فضا‌ی مجازی) در این مجموعه ی 12 قسمتی که در بهمن و اسفند 93 از رادیو معارف پخش شد، به بررسی ترفندهای عملیات روانی در رسانه‌ها و تکنیک های اقناع پرداخت. ذهنیت سازی رسانه‌ها برای مخاطبان، راست جلوه دادن دروغ‌ها توسط رسانه‌ها و ارائه هدفمند اطلاعات در رسانه‌ها از جمله محورهایی بود که در این فصل به آن پرداخته شد. همچنین علاوه بر بیان ترفندهای خبری، راهکارهای عینی و عملی مقابله و مصونیت در برابر آن نیز بازگو شد تا فراتر از بحث های نظری، ابزاری برای استفاده و به کارگیری اصول توسط مخاطب فراهم آمده باشد.
مباحث این برنامه ها بر اساس کتابی به نام «تکنیک های عملیات روانی در حوزه رسانه و خبر» نوشته‌ی کارشناس برنامه، طراحی و انتخاب شده بود.

فصل پنجم
بعد از دو سال وقفه در تولید و پخش «سایه روشن» که ناشی از تحولات مدیریتی سازمان صدا و سیما و تعدیل بودجه و ... بود، در تابستان ۱۳۹۵ فصل پنجم برنامه در ۱۲ قسمت با حضور حجت‌الاسلام کهوند و با موضوع «اصول تربیت رسانه‌ای در خانواده اسلامی» تولید و پخش شد. در این فصل که با گروه اجرایی جدیدی به روی آنتن رفت، رویکردهای اسلامی در حوزه‌ی سوادرسانه‌ای به شکل پر رنگی تبیین و تشریح شد.

درس‌هایی از تجربه‌ی سایه روشن
موارد زیر گوشه‌ای از آموخته‌های گروه برنامه‌سازی سایه روشن از پنج سال تولید و پخش برنامه‌ای با موضوع ترویج سوادرسانه‌ای در رسانه‌ای دینی است:
•    می توان اهداف سواد رسانه‌ای را محقق کرد، ولی نامی از «سواد رسانه‌ای» نبرد. در طراحی فصل اول سایه‌روشن هیچ اشاره‌ای به عنوان «سواد رسانه‌ای» نشده است. در حقیقت در ابتدای دهه نود این عنوان در مجامع دانشگاهی هم رایج و مصطلح نبود. اما با دقت در طراحی سؤالات و مسیر برنامه های تولید شده کاملاً روشن است که اهداف مختلف سواد رسانه‌ای از جمله تعیین رژیم مصرف، ایجاد تفکر و نگرش انتقادی به پیام‌های رسانه‌ای و آشنایی با ساز و کارهای اجتماعی و سیاسی تولید پیام‌های رسانه‌ای از محورهای اصلی برنامه بوده است.
•    فضای دانشگاهی رشته‌های مرتبط با ارتباطات و رسانه، بسیار دیر نسبت به تحولات رسانه های نوین و موج فراگیری ابزارهای رسانه‌ای دیجیتال واکنش نشان دادند. در فصل اول برنامه، یافتن اساتید دانشگاهی و پژوهشگرانی که حرفی برای گفتن به مردم داشته باشند بسیار دشوار بود. حتی تحقیقات منتشر شده و پژوهش‌های بومی درباره‌ی کاربران ایرانی فضای مجازی و رسانه‌های نوین به ندرت در دسترس بود. عمده‌ی تمرکز اساتید و صاحب‌نظران در آن دوران روی رسانه‌های سنتی مکتوب و رسانه‌های تلویزیونی خلاصه می‌شد.

•    عموم فعالان عرصه‌ رسانه‌های نوین و کارشناسان فضای مجازی هم با وجود تفاوت‌های فراوان در دیدگاه‌ها و نظرات، از یک نظر به هم شبیه بودند و آن مخاطب قرار دادن مسئولان و عدم برقراری گفتمان با توده‌های مردمی بود. در حالی که «سایه روشن» بر خلاف معدود برنامه‌هایی که تا آن زمان به بررسی موضوع آسیب‌ها و تهدیدهای حضور رسانه‌های جدید در جامعه می‌پرداختند، به جای مخاطب قرار دادن مسئولان اجرایی کشور و نهادهای بالادستی، روی صحبت خود را به سمت مردم قرار داده و به شکل عملی به ترویج فرهنگ عمومی استفاده از رسانه‌ها و عملیاتی سازی سوادرسانه‌ای می‌پرداخت.
•    تولید برنامه با موضوع سوادرسانه‌ای در صورتی که مبتنی بر یک پژوهش مکتوب یا کتاب منتشر شده باشد، برای برنامه‌سازان بسیار ساده و برای مخاطبان بسیار نافع است. تجربه‌ی فصل چهار سایه روشن که با موضوع «عملیات روانی» مباحث یک کتاب کاربردی و به روز را دستمایه قرار داده بود مؤید این ادعاست. در این شیوه، دسته بندی شدن موضوعات و نظم و روال منطقی مباحث حفظ شده و مخاطب در مواجهه با گزاره‌های متناقض و غیرقطعی قرار نمی‌گیرد. حضور مؤلف کتاب به عنوان کارشناس محوری برنامه از دیگر امتیازات این روش است.
•    همراهی پایگاه اینترنتی رادیو معارف و مدیریت روابط عمومی شبکه در پشتیبانی از برنامه، نقش مهمی در برقراری ارتباط مناسب با مخاطب و بازخوردگیری از آنان داشت. انتشار اخبار تولید و پخش برنامه، ایجاد صفحه اختصاصی برای برنامه در اینترنت، قرار دادن فایل برنامه‌های پخش شده در آن و امکان برقراری تعامل با مخاطب از جمله‌ی این فعالیت‌هاست. هم اکنون ۸۵ قسمت از برنامه‌های پخش شده «سایه روشن» در این پایگاه برای دانلود موجود است.

قدردانی
از واحد آرشیو رادیو معارف و صداو سیمای مرکز قم که در جمع‌آوری اطلاعات ارایه شده در این مقاله با نگارنده همکاری داشتند صمیمانه تشکر می‌شود.

پیوست
آن چه در ادامه می‌آید دستاورد چهار ماه تلاش گروه سردبیری سایه روشن در موضوع یابی و اولویت بندی کردن نیازهای سواد رسانه‌ای مخاطب در سال ۱۳۸۹ است:

تعریف و تاریخچه رسانه‌های مدرن
1.    تفاوت زندگی سنتی و مدرن در چیست؟
2.    تأثیر رسانه‌ها و تکنولوژی در مدرن سازی زندگی سنتی چیست؟
3.    تأثیر رسانه‌ها در سیر تحول ارتباطات چیست؟
4.    آیا رسانه‌ها بر ارتباطات انسانی تأثیر مثبت داشته است یا تأثیر منفی؟
5.    ورود رسانه‌ها در زندگی مردم ایران چه تأثیراتی را داشته است؟
6.    واکنش‌ها در برخورد با رسانه‌ها در هنگام ورود به جامعه چه بوده است (افراطی و تفریطی)؟
7.    فرهنگ سازی چه میزان می‌تواند در پیشگیری از تهدیدات رسانه‌ای مؤثر باشد؟
8.    آموزش رسانه‌ای تا چه میزان در ایران و جوامع دیگر مورد توجه بوده است؟
9.    آیا رسانه‌های مدرن باعث گسست جامعه انسانی شده است؟
10.    کارکردهای دینی در رسانه سنتی و مدرن چیست؟
11.    رسانه‌ها چه نسبتی با تربیت دارند؟ چقدر قابل همنشینی یا جانشینی هستند؟
12.    رسانه‌ی دین چیست؟ بهترین رسانه برای دین چه می‌تواند باشد؟
13.    آیا تحول رسانه‌های مدرن، رسانه‌ی دینی مطلوب را تغییر داده است؟
14.    رسانه‌های مدرن چه تأثیری در تربیت دینی دانسته‌اند؟
15.    فرصت‌ها و تهدیدهای رسانه‌های دینی برای رشد دینی نسل‌ها چیست؟
16.    بررسی ویژگی‌های مشترک رسانه‌های مدرن در تأثیرگذاری بر اخلاق جامعه / جنگ نرم
17.    فرهنگ عمومی جوامع تا چه میزان از رسانه‌ها تأثیر گرفته است؟
18.    با آمدن رسانه‌های جدید چه تغییری در سبک زندگی بشری ایجاد شد؟ این تغییر عمدی است یا ذاتی؟
19.    رسانه‌های مدرن چه تغییری در سبک تربیت ایجاد کرده‌اند؟ یا لازم است متناسب با آن‌ها چه تغییری در سبک تربیت ستی به وجود آید؟
20.    گسترش روز افزون رسانه‌های مدرن چه ناهنجاری‌های اخلاقی را در جامعه به وجود آورده است؟
21.    رسانه‌های نوین چه تأثیراتی را در خانواده‌ها به وجود آورده است؟
22.    رابطه بین تکنولوژی و فرهنگ چگونه است؟ رویکردهای متفاوت را بیان فرمایید
23.    تکنولوژی‌ها و رسانه‌های مدرن چه تغییری در فرهنگ مردم جهان داده است؟
24.    آیا فرهنگ جهان در برابر هجوم رسانه‌های مدرن منفعل بوده است یا فعال؟
25.    فرهنگ مردم ایران تا چه میزان توانسته است که تکنولوژی‌های جدید را بپذیرد و در خود هضم کند؟
26.    پدران و مادران جامعه ایرانی تا چه میزان از تأثیرات رسانه‌ها آگاهند؟
27.    تاریخچه آموزش رسانه‌ای در جهان به چه زمانی برمی‌گردد و چه میزان به آن توجه می‌شود؟
28.    ایران در زمینه آموزش رسانه‌ای چه سابقه‌ای دارد؟
29.    ابعاد جنگ نرم را توضیح فرمایید
30.    رسانه‌ها به عنوان ابزار جنگ نرم چه نقشی را بازی می‌کنند؟
31.    نقش آموزش رسانه‌ای در مقابله با جنگ نرم چیست؟
تلفن همراه
1.    سیر تحول تلفن همراه در جهان را توضیح دهید.
2.    سیر تحول تلفن همراه در ایران را توضیح دهید.
3.    واکنش‌های افراطی و تفریطی در مقابل فناوری تلفن همراه چیست؟
4.    فرصت‌های روانی که تلفن همراه در اختیار نسل نو قرار می‌دهد چیست؟
5.    تهدیدهای روانی تلفن همره برای نسل نو چیست؟
6.    فرصت‌های اجتماعی که تلفن همراه در اختیار نسل نو قرار می‌دهد چیست؟
7.    تهدیدهای اجتماعی تلفن همره برای نسل نو چیست؟
8.    آیا می‌توان تهدیدهای استفاده از تلفن همراه را تبدیل به فرصت کرد؟
9.    آیا تلفن همراه حریم خصوصی افراد را دچار اختلال کرده است؟
10.    تلفن همراه در امنیت اجتماعی چه نقشی را ایفا می‌کند؟ کاهش یا افزایش؟
11.    آیا تلفن همراه می‌تواند باعث کاهش امنیت اجتماعی شود؟ چگونه؟
12.    فرصت‌ها و تهدیدات اجتماعی که تلفن همراه در اختیار کاربران قرار می‌دهد چیست؟ توضیح فرمایید
13.    تا چه میزان تلفن همراه باعث تغییر ارزش‌های اجتماعی شده است؟ چگونه؟
* روان شناسی
14.    کمی در مورد فرصت‌های روانی که تلفن همراه در اختیار مصرف کنندگان قرار می‌دهد توضیح دهید.
15.    آیا تلفن‌های همراه از لحاظ روانی می‌تواند تأثیرات نامطلوبی بر کاربران داشته باشد؟ کمی در مورد این تهدیدها توضیح دهید؟
16.    برای کاهش تهدیدات روانی تلفن‌های همراه چه پیشنهادهایی دارید؟
17.    آیا تلفن همراه می‌تواند عرصه‌ای برای تخلیه روانی ایجاد کند؟
18.    آیا تلفن همراه می‌تواند عرصه‌ای برای هیجان جویی ایجاد کند؟
19.    نقش تلفن همراه در ایجاد و بروز خلاقیت‌های فردی چیست و چه تأثیری دارد؟
20.    تلفن‌های همراه تا چه میزان افراد را دچار اشتغال و درگیری ذهنی می‌کند؟
21.    تلفن‌های همراه در ایجاد اختلالات روانی می‌تواند نقش داشته باشد؟
22.    تا چه میزان می‌توان گفت که تلفن‌های همراه در بعضی کاربران ایجاد وابستگی و اعتیاد می‌کند؟ این اعتیاد چگونه است؟
23.    آیا تلفن همراه باعث تنهایی افراد شده است؟
* فرهنگ، سبک زندگی
24.    آیا تلفن‌های همراه باعث اتلاف وقت کاربران می‌شود؟
25.    نقش تلفن‌های همراه در گسترش و تعمیق روابط دختر و پسر چیست؟
26.    از تبعات روان‌شناختی تلفن همراه می‌توان کاهش تدریجی حجب و حیا در کاربران را نام برد؟
27.    آیا تلفن همراه را می‌توان عاملی برای کاهش تعامل‌های اجتماعی معرفی کرد؟
28.    آیا تلفن‌های همراه باعث ارتباط اجتماعی بیشتر افراد با هم شده است؟
29.    تلفن‌های همراه در گسترش امکان عمل ارتباطی افراد چه نقشی دارد؟
30.    آیا در فناوری‌های ارتباطی جدید هرزه نگاری امکان گسترش پیدا کرده است؟
31.    اهمیت فرهنگ سازی برای استفاده بهینه از تلفن همراه چیست؟
32.    آیا می‌توان برای استفاده‌ی بهینه از تلفن همراه فرهنگ سازی کرد؟ چگونه؟
* آموزش
33.    چگونه تلفن همراه می‌تواند در آموزش کاربران نقش داشته باشد؟
34.    آیا در آینده آموزش‌ها از e-learning  به m-learning تغییر خواهد کرد؟
35.    آموزش مبتنی بر تلفن همراه تا چه مقدار قابلیت تحقق دارد؟
36.    آموزش مبتنی بر تلفن همراه از چه راه‌هایی می‌تواند محقق شود؟
37.    تلفن‌های همراه و امکانات جانبی آن تا چه میزان امکان تعامل با فناوری‌های جدید و آشنایی و استفاده از آن‌ها را فراهم آورده است؟
38.    استفاده تبلیغاتی از تلفن همراه چه جایگاهی دارد؟ تبعات آن چیست؟ چه محسناتی دارد؟
39.    سلامت جسم و محیط زیست
40.    تبعات زیستی استفاده از تلفن‌های همراه چیست؟
41.    آیا تشعشعات و امواج تلفن همراه بر بدن انسان تأثیر سوء دارد؟
42.    در صورت مضر بودن امواج و تشعشعات تلفن همراه بیشتر چه قسمت‌هایی از بدن زیان می‌بیند؟
43.    تأثیر امواج و تشعشعات تلفن همراه بر کودکان و نوجوانان چگونه است؟
44.    آیا امواج و تشعشعات تلفن همراه برای محیط زیست انسانی مضر است؟
45.    گوشی‌های سازگار با محیط زیست چیست و چه تأثیری بر محیط زیست دارد؟
46.    آیا امواج تلفن‌های همراه باعث اثرات سوء روانی هم می‌شود؟
47.    برای کم کردن اثرات سوء امواج  تلفن همراه چه پیشنهادی دارید؟
* پیامک
48.    پیامک چه تبعات منفی و مثبتی دارد؟
49.    آیا پیامک باعث توهین به اقلیت‌های دینی و قومی شده است؟
50.    آیا پیامک باعث زیر سؤال بردن مقدسات مردم شده است؟
51.    آیا پیامک ارتباط افراد را با هم تنزل نداده است؟
52.    کمی درباره شایعه پردازی به وسیله تلفن‌های همراه توضیح فرمایید.
53.    پیامک‌ها می‌توانند سبک جدیدی را در نگارش زبان فارسی ایجاد کنند؟ چگونه؟
54.    چگونه می‌توان از آثار منفی و پیامدهای ضد ارزشی آن جلوگیری کرد؟
55.    چگونه می‌توانیم از فرصت‌هایی که پیامک در اختیار می‌گذارد بهره ببریم؟
* بلوتوث، فیلم‌برداری و عکاسی
56.    درباره پدیده بلوتوث و تاریخچه آن صحبت فرمایید.
57.    بلوتوث چگونه می‌تواند امنیت اجتماعی افراد را مختل کند؟
58.    چند نمونه از اثرات مخرب بلوتوث را بر زندگی افراد نام ببرید.
59.    حریم خصوصی چیست؟ چه نیازی به حریم خصوصی داریم؟ چگونه این حریم خدشه دار می‌شود؟
60.    لطفاً قوانین مربوط به حریم خصوصی را عنوان فرمایید.
61.    حکم فقهی تجسس در امور زندگی مردم چیست؟ انتشار کدام آگاهی‌ها از زندگی دیگران مجاز نیست؟
62.    آیا هر نوع تجسسی در امور زندگی مردم نارواست؟ چه کسی اجازه‌ی تجسس دارد؟
63.    چه تجسس‌هایی در قالب تجسس‌های مذموم و چه تجسس‌هایی در قالب تجسس‌های ممدوح طبقه‌بندی شده است؟ مثال بزنید.
64.    آیا می‌توان از مشکلاتی که بلوتوث برای نقض حریم شخصی افراد ایجاد می‌کند جلوگیری کرد؟
65.    آیا آموزش می‌تواند از تبعات منفی استفاده از بلوتوث جلوگیری کند؟
66.    خانواده، تربیت
67.    فرزندان از چه سنی می‌توانند تلفن همراه داشته باشند؟
68.    والدین هنگام خرید گوشی برای فرزندان چه نکاتی را باید رعایت کنند؟
69.    والدین نسبت به فرزندانشان در استفاده از گوشی چه تذکراتی را باید بدهند؟ چگونه؟
70.    والدین چگونه می‌توانند استفاده فرزندانشان از تلفن همراه را کنترل کنند؟
71.    والدین چگونه باید با جرایمی که فرزندانشان با استفاده از تلفن همراه انجام می‌دهند برخورد کنند؟
72.    آسیب‌ها و فرصت‌های حضور تلفن همراه دانش‌آموزان در محیط مدرسه و اردوها و ... چیست؟
73.    مربیان در قبال حضور تلفن همراه در حیطه‌ی مدارس چه باید بکنند؟ راه‌حل اصلی کدام است؟
74.    معلمان و مربیان چه نکاتی را برای استفاده جوانان و نوجوانان از تلفن همراه باید گوشزد کنند؟ چگونه؟
75.    نقش رسانه‌های مختلف در آموزش نحوه استفاده افراد از تلفن همراه چیست؟ چگونه می‌توان آن را قوت بخشید؟
76.    وظیفه برنامه ریزان و مدیران فرهنگی کشور برای استفاده بهینه مردم از تلفن همراه چیست؟
77.    چه ملاحظاتی در استفاده از رسانه‌های دیجیتال برای تربیت انقلابی و دینی فرزندان باید رعایت بشود؟
78.    چگونه می‌توان اثرات سوء شکاف و فاصله‌ای که بین نسل اولیا و فرزندان به وجود آمده است را کمتر کرد؟
بازی‌ها و بازی‌های رایانه‌ای
1.    علت گرایش کودکان و نوجوان به بازی‌های رایانه‌ای را تبیین نمایید.
2.    مضرات جسمی که با بازی‌های رایانه‌ای مخاطب را مبتلا می‌کند بیان کنید.
3.    بازی‌های رایانه‌ای در فرآیند انفعال اجتماعی کودک و افسردگی روانی او چه اثری دارد؟
4.    بازی‌های های رایانه‌ای چگونه مانع اجتماعی شدن کودکان و نوجوانان می‌گردد؟
5.    بازی‌های سنتی چه ویژگی‌هایی داشتند که باعث اجتماعی شدن کودکان و نوجوانان می‌شدند؟
6.    آثار منفی که بازی‌های رایانه‌ای بر روان و شخصیت کودکان و نوجوانان می‌گذارند را تبیین نمایید.
7.    اثرات مثبت و مفید انجام بازی‌های رایانه‌ای را بر کودکان بیان کنید.
8.    آیا بازی‌های رایانه‌ای سبب تخلیه هیجانی کودک و نوجوان می‌گردند؟
9.    بازی‌های رایانه‌ای چگونه می‌توانند در درمان اختلالات شناختی، حرکتی، کلامی نقش ایفا نمایند؟
10.   فرآیند نقش پذیری کودکان و نوجوانان چگونه در قالب بازی‌های رایانه‌ای تحقق می‌یابد؟
11.    بازی‌های رایانه‌ای چه اثری در فرآیند جامعه پذیری کودک و نوجوان می‌گذارد؟
12.    بازی‌های رایانه‌ای چگونه می‌توانند در امر آموزش کودکان و نوجوان مؤثر باشند؟
13.    متدهای رده بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای در ایران و جهان را توضیح دهید.
14.    علت جذابیت و اقبال نسل امروز فرزندان به سوی بازی‌های رایانه‌ای را تبیین نمایید.
15.    کودک و نوجوان ما طی چه فرآیندی با بازی‌های رایانه‌ای ارتباط می‌گیرد.
16.    آیا می‌توان از این امکانات و تکنولوژی‌ها برای پیشبرد اهداف عالیه انقلاب بهره‌ای گرفت یا اینکه باید به طور کامل طرد و نفی شوند؟
17.    چه اطلاعاتی در مورد دستگاه‌های بازی‌های رایانه‌ای موجود در بازار مانند x  nintento  ps3 و... دارید؟
18.    جریان شناسی فرهنگی و سیاسی ساخت بازی‌های رایانه‌ای را تبیین نمایید. به عبارت دیگر چه نیت‌هایی در نهان تولید کننده‌های این بازی‌ها قرار دارد؟
19.    سود سرشار اقتصادی تولید و فروش این بازی‌ها به جیب چه نهادها یا اشخاصی ریخته می‌شود؟ همچنین لطفاً مقایسه‌ای میان سود حاصل از این بازی‌ها و سود حاصل از سینما در دنیا نمایید.
20.    تأثیر دراز مدت انجام این گونه بازی‌ها را بر طرز نگاه کودک و نوجوان نسبت به دنیای بیرون و محیط اطراف تبیین نمایید.
21.    این بازی‌ها چه اثری بر شیوه‌های تعاملی فرد با محیط بیرون می‌گذارد؟ به عبارت دیگر آیا می‌توان این ادعا را نمود که انجام بازی‌های رایانه‌ای سبب تأثیرگذاری سوء در فرآیند ارتباطی فرزند ما با خانواده و دوستان خود می‌گردد؟
22.    بازی‌های رایانه‌ای چگونه در افزایش یا کاهش مهارت‌های فردی فرزند ما اثر می‌گذارد؟
* مهارت‌های زندگی
23.    اثر بازی‌های رایانه‌ای بر تغییر سبک زندگی نسل‌های آینده را با توجه به میزان رشد روز افزون وسایل تکنولوژیک بیان نمایید.
24.    کمی درباره گیم نت‌ها و فضای خاص حاکم بر محیط پیرامونی این مکان‌ها توضیح دهید. آیا خانواده‌ها می‌توانند به راحتی فرزند خود را به این گونه محیط‌ها بسپارند؟
25.    بازی‌های رایانه‌ای چه اثری در فرآیند آموزش مهارتی کودک و نوجوان و آموزش علمی و اخلاقی او می‌توانند داشته باشند؟
26.    نقش بازی‌های رایانه‌ای را در رشد خلاقیت‌های کودک و نوجوان ما بیان نمایید.
27.    به طور کلی اثرات اجتماعی و فرهنگی انجام بازی‌های رایانه‌ای را در فرزندمان شرح دهید.
28.    آیا بازی‌های رایانه‌ای می‌توانند احساس پرخاشجویی مخاطب را ارضا کنند و سبب تخلیه هیجانی گردند یا بالعکس این قضیه صادق است؟
29.    بازی‌های رایانه‌ای موجود در بازار خصوصاً بازی‌هایی که با اقبال مخاطب همراهند را از حیث محتوایی تحلیل نمایید. جایگاه این بازی‌ها و رده بندیشان را در داخل و خارج بیان کنید.
30.    نقش بازی‌های رایانه‌ای را در رشد رفتارهای هنجارشکن مخاطب بیان نمایید – به عبارت دیگر تبعات بازی‌های رایانه‌ای با محتوای خشونت و غیر اخلاقی بر مخاطب خود را از حیث علمی تبیین نمایید.
31.    بازی‌ها رایانه‌ای چگونه می‌توانند در شکل گیری شخصیت فرد اثرگذار باشند؟ شکل گیری روحیه منفعلانه اجتماعی؟ روحیه عدم پرسشگری و بی دغدغه؟
کنن    بازی‌های رایانه‌ای موجود در بازار چه القائات  سیاسی و عقیدتی را به مخاطب مسلمان و ایرانی ما تحمیل می‌کنند؟
33.    اولیای مخاطبی که در روز ساعت‌ها پای بازی رایانه‌ای می‌نشیند چگونه می‌توانند این وابستگی فرزند خود را کاهش دهند و او را کنترل نمایند؟
34.    کمی درباره شیوه‌های نظارتی اولیا بر فرزندان در رابطه با بازی‌های رایانه‌ای توضیح دهید- به طور کلی اولیا و پدر و مادران چه وظیفه‌ای دارند؟
35.    اثرات مثبت و مفید انجام بازی‌های رایانه‌ای را بر کودکان بیان کنید.
36.    آیا بازی‌های رایانه‌ای سبب تخلیه هیجانی کودک و نوجوان می‌گردند؟
37.    وضعیت ساماندهی بازی‌های رایانه‌ای در کشور چگونه است؟ چه دستگاه‌هایی در این زمینه مسئولند و چه فعالیت‌هایی صورت گرفته است؟ در آینده برنامه‌ای برای بهبود این فعالیت‌ها و سیاست‌ها چیده شده است یا خیر؟
38.    وضعیت بازی‌سرا ها و وظیفه دستگاه‌های مسئول برای ساماندهی و نظارت بر این گونه اماکن را تبیین نمایید.
39.    آیا استفاده زیاد از بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند سطح یادگیری کودکان و نوجوانان را کاهش دهد؟
40.    بازی‌های رایانه‌ای تا چه میزان در کاهش روابط اجتماعی کودکان و نوجوانان مؤثر است؟
41.    آیا بازی‌های رایانه‌ای جنگی می‌تواند افراد را به سوی پرخاشگری و خشونت سوق دهد؟
42.    بازی‌های رایانه‌ای تا چه میزان باعث منزوی شدن افراد شده است؟
43.    بعضی اعتقاد دارند بازی‌های رایانه‌ای باعث کاهش تمرکز دانش آموزان و اخلال در یادآوری مطالب شده است؟ این مطلب تا چه میزان صحیح است؟
44.    نقش بازی‌های رایانه‌ای در رشد اجتماعی کودکان چیست؟
45.    بازی‌های رایانه‌ای تا چه حد موجب کسب لذت و اقناع نیازهای کودکان می‌شود؟
46.    آیا بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند باعث بروز استعدادهای نهفته کودکان شود؟
47.    تأثیری که بازی‌های رایانه‌ای در شکوفایی و پرورش خلاقیت کودکان و نوجوانان دارد چگونه است؟
48.    زمان بندی در استفاده مخاطبان از بازی‌های رایانه‌ای چگونه می‌تواند مؤثر باشد؟
49.    کدام نوع از بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند باعث ایجاد روحیه همکاری و تقویت آن در مخاطبان شود؟
50.    برای هر رده سنی از افراد چه نوع بازی‌هایی توصیه می‌شود؟
51.    بازی‌های رایانه‌ای چگونه می‌تواند باعث آموزش مقررات و قانون به افراد شود؟
52.    آیا کودکان و نوجوانان می‌توانند در خلال بازی‌های رایانه‌ای مفاهیمی همچون رقابت و شکست و پیروزی و نحوه برخورد و مواجهه با هرکدام را یاد بگیرند؟
53.    بازی‌های رایانه‌ای تا چه میزان می‌توانند به از بین رفتن ترس و خجالت و کمرویی در افراد کمک کند؟
54.    بازی‌های رایانه‌ای چقدر افراد را از دنیای واقعی دور می‌کنند و یا به دنیای واقعی نزدیک می‌کنند؟
55.    مخاطبان بازی‌های رایانه‌ای چگونه می‌توانند با مسئولیت پذیری و راه‌های بیان و بروز اعتقادات و احساسات در خلال این بازی‌ها آشنا شوند؟
56.    آیا انجام متعادل بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند باعث رشد کودکان و نوجوانان شود؟ والدین در این متعادل سازی چه نقشی دارند؟
57.    استفاده مفرط از بازی‌های رایانه‌ای چه تأثیرات منفی در کودکان دارد؟
58.    بازی‌های رایانه‌ای چگونه می‌توانند باعث تقویت حس پرخاشگری، انزوا طلبی، تنبلی و سایر مشکلات روحی شود؟
59.    آیا کودکان در صورت عدم استفاده از بازی‌های رایانه‌ای در زمان حاضر با خلل شخصیتی مواجه خواهند شد؟
60.    راهکار عملی برای کنترل بازی‌سرا ها توسط دولت چیست؟
61.    آیا اشتیاق بعضی از والدین به انجام بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند اثرات مفیدی در کنترل فرزندانشان در استفاده از این نوع بازی‌ها داشته باشد؟ چگونه؟
62.    والدین چگونه می‌توانند بر نوع بازی‌های رایانه‌ای که فرزندانشان انجام می‌دهند نظارت کنند؟
‌ها    تولید بازی‌های رایانه‌ای تا چه حد توانسته است در کاهش مشکلات ناشی از بازی‌های خارجی مؤثر باشد؟ چه تلاش‌هایی در این زمینه باید انجام گیرد؟
64.    چند نمونه از بازی‌هایی که در آن اسلام ستیزی و ایرانی ستیزی به چشم می‌خورد بیان نمایید؟
* بازی سرا
65.    ویژگی‌های بازی‌سرای مطلوب چیست و چگونه می‌توان به آن دست یافت؟
66.    فرصت‌ها و تهدیداتی که بازی‌سراها در کشور ما می‌توانند ایجاد کنند چیست؟ توضیح فرمایید.
67.    آیا بازی‌سراها مکانی برای پرورش نوجوانان بزهکار شده است؟
68.    آیا بازی‌سراها می‌توانند به فضایی فرهنگی تبدیل شوند؟ چگونه؟
69.    عده‌ای بر این اعتقادند که بازی‌سراها با پر کردن اوقات فراغت نوجوانان می‌توانند باعث کاهش جرم در مناطق شوند. این نظر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
70.    ایجاد بازی‌سراها تا چه حد می‌تواند به تغییر شرایط اجتماعی و امنیتی مناطق مختلف کمک کند؟
71.    در حال حاضر چه ضوابطی بر بازی‌سراها حکم‌فرماست و چه میزان از بازی‌سرا ها با مجوز قانونی فعالیت می‌کنند؟
72.    بازی‌سراها چگونه می‌توانند در غنی سازی اوقات فراغت مؤثر باشند؟
73.    آیا با بازی‌سراها می‌توان خلأ اجتماعی شدن کودکان را پر نمود؟
ماهواره
1.    مقصود از جنگ نرم دشمن چیست؟
2.    این جنگ نرم برای تحقق یافتن از چه ابزاری استفاده می‌کند؟
3.    نقش رسانه‌های مدرن  در جنگ نرم دشمن چیست؟
4.    ماهواره در این جنگ نرم چه نقشی را می‌تواند ایفا کند؟
5.    در مورد تاریخچه ماهواره و نحوه ورود آن به ایران صحبت کنید.
6.    سیاست‌های جمهوری اسلامی در برخورد با ماهواره از ابتدا تا کنون چه بوده است؟
7.    نوع پیامی که ماهواره انتقال می‌دهد چگونه است؟ و با سایر رسانه‌های مدرن چه تفاوتی دارد؟
8.    ماهواره از چه شیوه‌هایی برای انتقال فرهنگ و تهاجم فرهنگی استفاده می‌کند؟
9.    آیا ماهواره‌ها می‌توانند مفید فایده باشند؟ و از فرصت‌های آن‌ها استفاده کرد؟
10.    تهدیدات ماهواره‌ها در جوامع امروز چیست؟
11.    در کشور ما ماهواره چه تبعات منفی در کل برای سیر کشور به سوی  تعالی و پیشرفت دارد/
12.    ماهواره در ایران چه تأثیری بر خانواده‌های سنتی و مذهبی می‌تواند داشته باشد؟
13.    آیا ماهواره می‌تواند باعث گسست خانواده‌ها در جامعه ایران شود؟
14.    ماهواره تا چه میزان در گسترش انحرافات جنسی و تعمیق آن مؤثر است؟
15.    مصرف ماهواره در کشور ما بیشتر چه سنینی را در بر می‌گیرد؟
16.    نقش ماهواره در سیاست‌های رسانه‌ای جمهوری اسلامی چیست؟
17.    ماهواره‌ها چه نقشی می‌توانند در اغراض سیاسی دشمنان داشته باشند؟
18.    بیشتر کاربران ماهواره از چه شبکه‌های ماهواره‌ای استفاده می‌کنند؟
19.    ماهواره تا چه حد می‌تواند در  حمله به مقدسات جوامع تأثیر داشته باشد/چگونه؟
20.    نقش ماهواره در آموزش افراد چگونه است؟
21.    ماهواره‌ها چه تهدیدات اجتماعی برای جامعه ما دارد؟
22.    ماهواره‌ها چه فرصت‌های اجتماعی در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند؟
23.    ماهواره‌ها چه تهدیدات روانی برای افراد جوامع دارند؟
24.    ماهواره‌ها چه فرصت‌های روانی ر ا پیش روی مخاطبان قرار می‌دهد؟
25.    آیا ماهواره‌ها باعث اشتغال ذهنی افراد می‌شود؟
26.    ماهواره‌ها چگونه وسیله‌ای برای پر کردن اوقات فراغت می‌توانند باشند؟
27.    در ایران مردم بیشتر چگونه اوقات فراغت خود را پر می‌کنند؟
28.    آیا ماهواره‌ها در تربیت دینی فرزندان نقش منفی دارد؟ چگونه؟
29.    افرادی که به ماهواره تمایل دارند چه نوع نگرشی نسبت به دین  دارند؟
30.    افرادی که مخاطبان شبکه‌های ماهواره‌ای را تشکیل می‌دهند چه نگاهی نسبت به نظام دارند؟
31.    ماهواره‌ها  تا چه میزان می‌توانند در اشاعه بدعت‌ها و خرافات مؤثر باشند؟
32.    شایعه پراکنی با استفاده ماهواره چیست و برای این کار از چه راه‌هایی  استفاده  می‌شود؟
33.    نقش شبکه‌های ماهواره‌ای در فتنه سال قبل چه بود؟
34.    شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان به چه منظور  ساخته می‌شود و چه هدفی از ساخت این مجموعه‌ها وجود دارد؟
35.    ماهواره چگونه می‌تواند امنیت اجتماعی را کاهش دهد؟
36.    شبکه‌های خبری ماهواره‌ای چه نقشی را در جنگ رسانه‌ای بر عهدا دارند؟
37.    وظیفه صداوسیما در برخورد با تهدیدات ماهواره‌ای چیست؟
38.    صداوسیما چگونه می‌تواند نقش شبکه‌های خبری ماهواره‌ای همچون صدای آمریکا و بی بی سی فارسی را خنثی کند؟
39.    نقش ماهواره‌ها در هنجار سازی جامعه چیست؟
40.    ماهواره‌ها در آسیب‌های روحی و روانی فرزندان چگونه می‌توانند نقش داشته باشند؟
41.    کارکردهای مثبت فرهنگی ماهواره را توضیح دهید.
42.    آیا ماهواره‌ها می‌توانند در آموزش فرزندان مفید فایده باشند؟
43.    نقش ماهواره‌ها در عرصه هیجان  جویی جوانان چیست؟
44.    یکی از توجیهات استفاده از ماهواره، این است که قابل کنترل بوده و می‌توان از قفل و بستهای این دستگاه استفاده نمود، این توجیه چگونه قابل نقد است؟
45.    یکی از توجیهاتی که منجر به استفاده از شبکه‌های خارجی ماهواره‌ای شده است، علاقه به اخبار و اطلاعات صحیح و سریع است، این توجیه چگونه پاسخ داده می‌شود؟
46.    ماهواره‌ها در تخیل گرایی و دغدغه های فکری و روحی جوانان و نوجوانان چه تأثیری دارد؟
47.    وظیفه مدیران و برنامه ریزان فرهنگی در کاهش آسیب‌های اجتماعی ماهواره چیست؟
48.    آیا ماهواره‌ها می‌توان عرصه‌ای برای تخلیه هیجان‌ها ی جوانان و نوجوانان باشند؟
49.    نقش ماهواره‌ها در انتقال مد و نحوه پوشش به جوانان چیست؟
50.    مخاطبان ماهواره در کشور تا چه میزان برنامه‌های این شبکه را مشاهده می‌کنند؟
51.    ماهواره‌ها چگونه می‌توانند تأثیر منفی بر روابط افراد داشته باشند؟
52.    آیا مشاهده برنامه‌های ماهواره می‌تواند آثار منفی جسمی بر افراد داشته باشد؟
53.    درباره شبکه فارسی زبان فارسی وان توضیح فرمایید.
54.    نظارت دولت بر ماهواره چگونه باید انجام پذیرد؟
55.    آیا رسانه ملی می‌تواند با شبکه‌های ماهواره‌ای رقابت کند؟ چگونه؟