از سر نوشت :: حسین غفاری

روایت‌های بی‌گاهِ یک پیام‌برِ پاره‌وقتِ دوره‌گرد

فهرست
x
x
خرده ادراکات
  • ۱۳ مهر ۰۱

    ▪️سالروز شهادت حضرت ابی‌محمد، حسن بن علی بن محمد، ابن‌الرضا (علیه و علی آبائه السلام) بر شما تسلیت باد.

    ♨️در سال‌های اخیر تلاش‌های پراکنده‌ای برای بصری کردن وقایع تاریخی مقدس، با هدف ملموس ساختن موضوعات کهن برای نسل جوان و نوجوان رخ داده است. این تلاش‌ها که در شکل سنتی به ترسیم شمایل معصومان یا پرده‌نگاری‌های عاشورایی محدود می‌شد، با خلاقیت هنرمندان معاصر برای عبور از احتیاطات شرعی، به قله‌هایی همچون آثار حسن روح‌الامین ختم شده که کیفیت آثار، حس و حال اجرا و زاویه دید و روایت خاص او از وقایع، در این سال‌ها بسیار بازتاب یافته است.

    ⚠️مثل هر کار تازه‌ای، در کنار فرصت‌های این تصویرسازی‌ها، باید مراقب آسیب‌های احتمالی آن هم باشیم. مثلاً جانشین‌سازی یک تصور واحد از صحنه‌ای تاریخی به‌جای توسعه درک‌های متعدد از آن واقعه نزد مخاطبان با سطوح معرفتی مختلف؛ یا بسنده کردن به زاویه و عمق دید هنرمند در شناخت آن صحنه یا واقعه تاریخی. همچنین اگر در این میان خطایی هم در تصور یا تصویر هنرمند رخ بدهد، بعداً به سختی می‌توان آن را از ذهن مخاطب پاک کرد.

    🎨برای نمونه نگاهی به آخرین نقاشی دیجیتال 🖌️هنرمند وارسته و نازک‌خیال حسن روح‌الامین بیندازیم که به مناسبت هشتم ربیع‌الاول، صحنه‌ی نماز حضرت حجت ابن الحسن (عج) بر پیکر پدرشان امام حسن عسکری (ع) را در این روز ترسیم کرده است. طبق نقل تاریخی امام مهدی (عج) که در این هنگام کودکی پنج ساله بودند، عموی خود، جعفر بن علی (که بعدها به جعفر کذاب معروف شد) از اقامه نماز بر پیکر پدر کنار زدند و خود برای ایشان نماز اقامه کردند.

    🔍با دقت به این نقاشی نگاه کنید. جعفر بن علی در این نقاشی چند ساله به تصویر کشیده شده است؟
    ❓۵۰؟ ۶۰؟ ۷۰؟!
    💡این در حالی است که می‌دانیم امام حسن عسکری (ع) در سال ۲۶۰ ق. در ۲۸ سالگی به شهادت رسیده‌اند و جعفر اختلاف سنی جدی با ایشان نداشته و به احتمال قریب به یقین کوچکتر از امام بوده است.

    🤔در اینجا یک بی‌دقتی کوچک هنرمند نقاش، تصور مخاطب را از واقعیت تاریخی دگرگون می‌کند و فهم او را در این نقطه متوقف نگه می‌دارد. اینکه جعفر کذاب یک جوان بیست و چند ساله‌ی خام خیال و در سودای غصب زعامت شیعیان باشد فرق دارد با آن‌که او را پیرمردی مسن بدانیم که بر سنت عربی به عزای برادر ایستاده و در ظاهر میراث‌دار او بوده است.

    🚦فرایند «تصویری شدن» تاریخ مقدس، اگر از اساس قابل تردید نباشد، این قدر هست که باید با الزامات معرفتی فراوانی همراه شود تا رهزن نباشد.

    وَ لِلّٰهِ الْحَمْد

  • ۷ مرداد ۰۰

    نامه اعتراضی جمعی از شترداران و بازرگانان بغداد به جناب موسی بن جعفر، بزرگ طایفه علویان

    ای پسر پیغمبر خدا؛
    در میان بزرگان شهر بعد از انتشار شایعاتی درباره فرموده‌ی شما به جناب «صفوان بن مهران» آشوب و تشویشی در گرفته است.
    چنین روایت کرده‌اند که حضرتتان از مراوده اقتصادی جناب صفوان با خلیفه بزرگ و کدخدای مشرق زمین، جناب هارون الرشید ناخرسندید.
    آیا بغیر این است که زنده نگه داشتن دین جد شما به آباد بودن مملکت اسلامی و پایداری مناسک و شعائر الهی میسر است؟
    آیا در این دوران طلایی حکومت بنی‌عباس که از چین و هند تا دروازه‌های بیزانس تحت سلطه‌ی خلافت اسلامی قرار دارد، حرکت یکتا امپراطور مقتدر مسلمانان به قصد انجام اعمال حج، چیزی بجز مجد و عظمت اسلام را نوید می‌دهد؟
    آیا به این فکر کرده‌اید که اگر عملی خداپسندانه مثل «کمک به یک مسلمان برای انجام حج» را تعبیر به «مشارکت در بقای ظالم» بفرمایید، آن وقت تکلیف این همه تاجر و بازرگان و کاسب خرده‌پا که هر روز امیدوار به مراوده تجاری با دستگاه ثروتمند و باشکوه خلافت هستند چه می‌شود؟ آیا شما جواب زن و بچه‌های مظلوم آن‌ها را می‌دهید اگر با امتناع از داد و ستد با دربار شب‌ها سر گرسنه بر بالین بگذارند؟
    شما که پسر پیغمبر و محترم در میان مردمان هستید آیا نترسیدید که اگر جناب صفوان، که از شترداران خوش‌نام و مشهور هستند، از همکاری با خلیفه امتناع کنند چه بر سرشان می‌آید؟
    از حضرتتان انتظار زمان‌شناسی بیشتری داشتیم تا در این ایام که سپاهیان اسلام در مرزهای روم با کفار در حال مبارزه هستند، چنین تزلزلی در پشت جبهه‌ها ایجاد نفرمایید.
    در هر صورت صنف شترداران و بازرگانان بغداد که جمع کثیری از مردم و کسبه محترم را نمایندگی می‌کند از عمل به این توصیه جنابعالی معذور است و امیدواریم که بدبینی به خلیفه بزرگ را کنار بگذارید و اتحاد مسلمانان را خدشه دار نفرمایید.

    والسلام
    مردادماه۱۴۰۰

    پ.ن:
    داستان مشهور «صفوان جمال»

  • ۱۱ فروردين ۰۰

    متأسفانه در جدل غیرخردمندانه و کاملاً سیاسی این روزها، وظیفه مستقیم دولت در آموزش رسانه‌ای و تربیت رسانه‌ای نادیده انگاشته می‌شود.
    هر چند که این نکته قابل تأیید است که آموزش رسانه‌ای و تربیت رسانه‌ای حتما باید هسته خانواده را هدف قرار بدهد؛ اما برای اعمال صحیح تربیت رسانه‌ای، خانواده به سه چیز نیاز دارد: آموزش، ابزار و پشتیبانی؛ که هر سه هم موکول به اراده‌ی جدی دولت است.

    دولت جمهوری اسلامی چه وظایفی در تربیت رسانه‌ای دارد؟

    الف) آموزش: شامل طیف گسترده‌ای از آموزش‌ها از سطح دانش تا بینش و گرایش و کنش
    ب) ابزار: مثل اینترنت سما، درگاه‌های ویژه کودک و نوجوان، سامانه‌های هدایت مصرف رسانه و ...
    ج) پشتیبانی: مقررات‌گذاری به نفع تربیت (مثل همان ماجرای اینترنت شبانه و ...)

    البته با فرض زندگی در دوران طاغوت،‌ و بدون محقق شدن هیچ یک از موارد سه گانه بالا، هرگز مسئولیت تربیت از گرده خانواده رفع نمی‌شود. فقط ما به ازای ناتوانی خانواده‌ها در تربیت فرزندان، بر شدت درجه آتش جهنم بر طاغوت و طاغوتیان افزوده خواهد شد!

  • ۲۸ مهر ۹۹

    از «مومو» خوشم آمد.
    حربه‌ی مفید و مؤثری برای ترساندن بچه‌ها و خانواده‌ها از واتساپ! مثل همان «لولو» که مادربزرگ‌ها ما را از آن می‌ترساندند که سراغ خوراکی‌های ته انباری نرویم!

    مقابله با آن هم ساده است. اگر خانواده‌ها آموزه‌های تربیتی را در سطح قصه شنگول و منگول در خانه پیاده کنند، «مومو» راه به جایی نمی‌برد:
    در را به روی غریبه باز نکنید؛
    شماره غریبه را مسدود کنید؛
    پیام غریبه را جواب ندهید.

    سخت است؟

x
x
دسته‌بندی نوشته‌ها
تابستان امسال فرصتی پیش آمد که بعد از مدت‌ها کلاسی در مدرسه با حال و هوای تاریخ و قرآن داشته باشم. به دعوت دبیرستان دوره اول صلحا، برای بچه‌های پایه هشتم در پایگاه تابستانی، هفت جلسه کلاس دو ساعته در موضوع قصه‌های قرآن کریم طراحی کردم و عنوان آن را گذاشتم:
«قصه‌های مقدس؛ نگاهی ادبی، تاریخی و رسانه‌ای به قصه‌های قرآنی»
هدف اصلی من از برگزاری این کلاس چند چیز بود که سعی کردم در طراحی آموزشی آن را لحاظ کنم:
  • آشنایی با روش قصه‌گویی قرآن و شناخت تمایزهای آن از سایر قصه‌پردازی‌ها
  • آشنایی با مهم‌ترین قصه‌های قرآن و شناخت کلی اجزای آن قصه‌ها در قرآن
  • آشنایی با روایت‌های غیرقرآنی قصه‌های مقدس و تفاوت‌های روایت عهدین با قرآن
  • مروری بر اقتباس‌های سینمایی از قصه‌های مقدس و تفاوت آن با روایت عهدین و قرآن
  • آشنایی اجمالی با فن قرائت قرآن و معرفی نامدارترین قاریان جهان اسلام
  • انس با قرآن و تمرین استماع مدبرانه‌ی تلاوت قرآن
در هر جلسه از این کلاس، ابتدا ضمن شنیدن تلاوت آن هفته، مروری بر آیات انتخابی می‌کردیم و در حین استماع تلاوت، به برخی نکته‌های آوایی-معنایی که قاری مدنظر قرار می‌داد اشاره می‌کردیم. سپس به مرور جزییات قصه در آیات انتخابی می‌پرداختیم و به سؤالات کاربرگ آن جلسه پاسخ می‌دادیم. در ادامه ضمن مرور روایت‌های غیرقرآنی همان قصه، بخش‌هایی از آثار سینمایی اقتباسی از آن قصه را می‌دیدیم.
در انتهای هر جلسه، کاربرگ «تلاوت و تأمل» هفته آینده توزیع می‌شد که بچه‌ها می‌بایست ضمن سه بار گوش کردن به فایل تلاوت در طول هفته، کاربرگ را نیز تکمیل و در جلسه‌ی بعدی ارائه می‌دادند. درگیر کردن بچه‌ها با موضوع از یک هفته قبل با این روش، موجب افزایش سرعت و بازدهی کلاس می‌شد و امکان ارزیابی توجه و تلاش آن‌ها را هم فراهم می کرد.
در ادامه این یادداشت، طرح آموزشی کلاس قصه‌های مقدس را -به تفکیک هر جلسه به همراه مستندات آن- منتشر می‌کنم تا ان‌شاءالله مورد بهره‌برداری همکاران گرامی قرار بگیرد:

جلسه اول:
  • آشنایی با کلاس و بچه‌ها
  • قرآن چه می‌گوید؟
  • قرآن چرا قصه می‌گوید؟
  • مروری بر سوره فیل و داستان اصحاب فیل
  • تماشای بخش‌های مرتبط با حادثه‌ی عام الفیل از:

جلسه دوم:
  • تلاوت و تأمل-۱ : قصه‌ی طالوت و جالوت، سوره بقره، استاد مصطفی اسماعیل (دریافت تلاوت منتخب ۱)
  • مروری بر شخصیت‌های داستان و توصیف قرآن از آن‌ها
  • تحلیل مختصر تلاوت ماندگار استاد مصطفی اسماعیل و نحوه‌ی بهره‌گیری از آوا برای انتقال معنا

جلسه سوم:
  • تلاوت و تأمل-۲ : قصه‌ی طوفان نوح علیه‌السلام، سوره هود، استاد عبدالباسط (دریافت تلاوت منتخب ۲)
  • مروری بر شخصیت‌های داستان و گفتگوهای نقل شده در قرآن
  • تحلیل مختصر تلاوت استاد عبدالباسط و نحوه‌ی بهره‌گیری از آوا برای انتقال معنا
  • تماشای بخش‌های مرتبط با طوفان نوح علیه‌السلام از:

جلسه چهارم:
  • تلاوت و تأمل-۳ : قصه‌ی حضرت ابراهیم علیه‌السلام و ذبح اسماعیل علیه‌السلام، سوره صافات، استاد متولی عبدالعال (دریافت تلاوت منتخب ۳)
  • مروری بر گفتگوهای داستان و نحوه‌ی مواجهه‌ی حضرت ابراهیم علیه‌السلام با پدر و پسرش!
  • تحلیل مختصر تلاوت استاد متولی عبدالعال و نحوه‌ی بهره‌گیری از آوا برای انتقال معنا
  • خواندن فرازهایی از روایت قصه‌ی ابراهیم علیه‌السلام در ترجمه تفسیر طبری (قرن چهارم هجری)
  • تماشای بخش‌های مرتبط با ذبح اسماعیل علیه‌السلام از:

جلسه پنجم:
  • تلاوت و تأمل-۴ : قصه‌ی بعثت موسی علیه‌السلام در کوه طور، سوره طه، استاد شحات محمد انور (دریافت تلاوت منتخب ۴)
  • مروری بر جزییات گفتگوی موسی علیه‌السلام و خداوند در این آیات
  • تحلیل مختصر تلاوت استاد شحات انور ضمن تماشای فیلم این تلاوت تاریخی در حسینه ارشاد (ببینید)
  • خواندن فرازهایی از عهد عتیق (کتاب مقدس تورات: سفر خروج) و مقایسه روایت آن با روایت قرآن
  • تماشای بخش‌های مرتبط با داستان بعثت موسی علیه‌السلام از:

جلسه ششم:
  • تلاوت و تأمل-۵ : قصه‌ی حضرت عیسی علیه‌السلام و حواریون، سوره مائده، استاد محمد اللیثی (دریافت تلاوت منتخب ۵)
  • مروری بر زمان‌بندی گفتگوهای ذکر شده در این آیات و تحلیل دلایل جابجایی زمانی در روایت قرآنی
  • خواندن فرازهایی از عهد جدید (کتاب مقدس، انجیل یوحنا) و مقایسه روایت آن با روایت قرآن
  • تماشای بخش‌هایی از داستان عیسی علیه‌السلام از:
    • عیسی، پیتر ساکس، ۱۹۷۹

جلسه هفتم:
  • تلاوت و تأمل-۶ : ترکیب رمزآمیز قصه‌های ابراهیم و موسی علیهما‌السلام و اشاره به داستان‌های سایر انبیا، سوره مریم، استاد احمد نعینع (دریافت تلاوت منتخب ۶)
  • مروری بر تفاوت روایت داستان حضرت ابراهیم و موسی علیهما‌السلام در این آیات و آیات جلسات گذشته در سوره صافات و طه
  • تحلیل مختصر تلاوت استاد احمد نعینع ضمن تماشای فیلم این تلاوت تاریخی در سالن اجلاس سران (ببینید)
  • رمزگشایی از دلایل کنار هم قرار گرفتن این بخش‌های چند قصه‌ی مقدس با تمرکز بر کلید واژه‌ی «لسان صدق» و همنشینی این آیات با آیات سوره شعرا
  • گفتگو درباره‌ی کهن‌روایت‌های مقدس و تأثیرگذاری آن‌ها در انبوهی از داستان‌های بشری
  • تماشای بخش‌های اثر پذیرفته از کهن‌روایت‌های مقدس از:
  • ارزیابی نهایی کلاس 

پ.ن:
نام‌واره‌ی زیبای «قصه‌های مقدس» را به خط «کوفی بنایی» برادر عزیز و هنرمندم علیرضا طراحی و به این کلاس هدیه کرده است. از او بسیار سپاسگزارم.
والسلام
۱۸ ذیحجه ۱۴۴۰
عید سعید غدیر خم

گفتگوها (۲)

سلام استاد قصه های مقدس بسیار بسیار بسبار عالی بود چه نیک بخت و خوش اقبال بودند مستمعین و حاضران در کلاس پاینده باشین

پاسخ:
سلام
از نظر لطف شما سپاسگزارم.
امیدوارم مورد استفاده سایر همکاران نیز قرار بگیرد.

سلام خدمت شما استادگرامی

استادگرامی من چندسوال داشتم 

1_ارزشیابی هم داشتید ؟اگر پاسخ شما مثبت است میشه بفرمایید چه چیزی راموردارزیابی قراردادید؟

2_من اگرکاربرگ هارو بدون معرفی قاریان بدم طرح ابترمی ماند؟ (من در منطقه ای تدریس میکنم که خیییلی تمایلات ضعیفی به قران هست ونگرانه سنگین امدن کاربراشون هستم)

سپاس 

پاسخ:
علیکم السلام

اگر دقت بفرمایید در جلسه‌ی آخر ارزیابی هم صورت گرفته که می‌توانید کاربرگ آن را دریافت نمایید. همان طور که در صفحه اول این کاربرگ مشخص است ارزیابی ما به ترجمه‌ی آیات منتخب از مجموع آیات دوره اختصاص دارد.
البته به غیر از این ارزیابی نهایی، تکمیل کاربرگ هر جلسه به منزله‌ی ارزیابی مستمر در طول دوره بوده است.

استفاده از قرائت های شاخص و آشنایی با قاریان جهان اسلام از جمله عوامل جذابیت این دوره بود. اگر به نظرتان بچه ها حوصله ی گوش کردن این تلاوت ها را در منزل ندارند حتما در خود کلاس آن ها را پخش و تحلیل بفرمایید.

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی