در دومین نشست از سلسله نشست‌های «الزامات جمهوری اسلامی ایران» در مرکز مطالعات فضای مجازی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، توفیق داشتم که به همراه برادران ارجمند و بزرگوار دکتر مسعود فیاضی، سعید مدرسی، عزیز نجف‌پور، محمدعلی کبریایی و محمدعلی شاکری حضور داشته باشم.
در این نشست علمی با عنوان «الزامات مجازی سازی آموزش و پرورش ایران در عصر کرونا» مباحث مختلفی بیان شد که میتوانید خلاصه آن را در این نشانی مطالعه بفرمایید:
نشست الزامات مجازی سازی آموزش و پرورش ایران در عصر کرونا برگزار شد
خلاصه مباحثی که در این نشست به آن اشاره کردم از این قرار است:
- اگر بخواهیم به پدیده مجازی شدن تربیت، از چشم انداز حاکمیت و خصوصاً آموزش و پرورش نگاه کنیم، اولین مساله این است که آموزش و پرورش باید جای خود را روی طیف «کنترل-اعتماد» مشخص کند. حاکمیت در دوران جدید و در فضای مجازی، دیگر امکان کنترل‌های پیشین را ندارد و باید شیوه‌های جدید اعتماد به معلم و مدیر را بیاموزد. همچنین آموزش و پرورش باید جای خود را روی طیف دوگانه «فرآیند محوری-نتیجه محوری» نیز مشخص کند.
- امروز اراده آموزش و پرورش به دنبال استمرار کنترل های گذشته و اداره بخشنامه ای فرآیند تربیت است. از همین رو، مجازی سازی در آموزش و پرورش، بیشتر در قالب «الکترونیکی شدن» صورت پذیرفته و می پذیرد. چون می خواهد همچنان کنترل را در اختیار داشته باشد و فرمان بدهد. از همین رو، تخته هوشمند را وارد مدرسه می‌کند، اما پشتیبانی محتوایی برای آن تعریف نکرده و مثل همان تخته سیاه از آن استفاده می‌شود. چون استفاده واقعی از تخته هوشمند، به معنای اختیار دادن به معلم و کاهش کنترل است.
- تا آزادسازی فرآیند یاددهی و یادگیری رخ ندهد، مجازی سازی واقعی رخ نمی دهد. باید نقش معلم را به هدایتگر و تسهیلگر یادگیری تغییر داد تا متناسب با فضای تعاملی مجازی شود. اما امروز معلم همچنان گوینده است و حاکمیت نیز به جای ایجاد یک سیستم آموزش مجازی (LMS)، یک پیام رسان را ارائه می دهند تا همچنان معلم گوینده باشد و دانش آموز شنونده. اگر به آموزش خلاقانه نرسیم، امکان مجازی سازی تربیت مهیا نمی شود.
- معلم و مدیر و کادر آموزشی در یک فرآیند درست از هدایت تحصیلی و صلاحیت های حرفه ای قرار نگرفته اند و حالا با پارادایم جدید مواجه شده اند که اصلاً آن را نمی‌شناسند. بر همین اساس، حتی اگر منابع و اسناد و راهبردها هم اصلاح شوند، کفایت لازم در منابع انسانی هنوز وجود ندارند. لذا اکنون باید بر ارتقای توانایی‌ها و شایستگی‌های معلمان تمرکز ویژه داشت.
- متأسفانه آموزش و پرورش علی‌رغم تمام کاستی‌ها در فرآیند مجازی سازی تربیت، تنها مانده است. نهادهای دیگر از جمله صداوسیما هنوز سهم خود را از این بار برنداشته‌اند. صداوسیما می تواند با تولید محتواهای متنوع و جذاب، نقش پررنگی برای کمک به این فرآیند ایفا کند، اما به تولید چند برنامه معمولی و بدون خلاقیت و غیرجذاب بسنده کرده است و فرآیند تولید را برای دیگران هم تسریع و تسهیل نکرده است.
