دومین رویداد تَکانِش، با هدف نوآوری برای حل مسائل تعلیم و تربیت در خانه نوآوری تعلیم و تربیت برگزار شد و توفیق داشتم که به عنوان یکی از رهیاران این رویداد در خدمت گروه‌های خلاق و نوآور عرصه تعلیم و تربیت باشم. هم‌نشینی عصرگاهی با برادران و خواهران امیدوار و دلسوز تعلیم و تربیت بسیار شیرین و خاطره‌انگیز بود.

در این رویداد دو روزه، افراد ایده‌ها و مسئله‌های خود را برای حل مسائل نظام آموزشی کشور مطرح کردند؛ و با افراد هم‌فکر خود، تشکیل تیم دادند. این تیم‌ها با همراهی منتورهای رویداد، راه‌حلی نوآورانه برای مسئله‌ی خود یافته و آن را توسعه خواهند داد. در پایان رویداد نیز، خروجی تیم‌ها توسط داوران ارزیابی می‌شود و تیم‌های برتر، مورد حمایت و راهبری خانه‌ی نوآوری تعلیم و تربیت قرار می‌گیرند.

در یک روز سرد پاییزی، در شش جلسه‌ی متوالی و نفس‌گیر، در خدمت بچه‌های پایه دهم و یازدهم دبیرستان مفید قیطریه بودم و دو موضوع «اوسینت؛ کارآگاهی در وب» و «کلان داده و داده‌کاوی» را به شکل همیارانه و چندرسانه‌ای ارائه کردم.
بچه‌ها در این جلسات با تمرین داده‌کاوی در اطلاعات باشگاه مشتریان «فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق داریوش» از نزدیک با نحوه‌ی استحصال اطلاعات از داده‌های خام آشنا شدند و برخی روش‌های کارآگاهی در وب را آموختند.
محتوای این جلسات به همت برادر عزیزم «صدرا» جمع‌آوری و تدوین شده بود که از او متشکرم.

با در نظر گرفتن همه‌ی موارد گفته شده درباره «آموزش از راه دور» و «آموزش مجازی»، به نظر می‌رسد برای استفاده بهینه از امکانات دنیای دیجیتال در راستای تربیت نسلی اندیشمند و توانمند باید راهی میانه یافت تا قابلیت‌های بی‌نظیر فضای مجازی با کمترین آسیب و تنش به خدمت تعلیم و تربیت نسل جوان در بیاید. راهی که با نگاهی به تجربیات پیشینیان، الزامات قانونی و دستاوردهای جهانی تا حد زیادی قابل تشخیص است.

از ابتدای پیدایش اینترنت، کارکردهای علمی و آموزشی آن مدنظر توسعه‌دهندگان و کاربران بوده است. دیجیتال کردن منابع کتابخانه‌ای از اولین تلاش‌ها برای گسترش دانش‌پژوهی در اینترنت بود و تسهیل دسترسی دانش جویان به استادان از طریق رایانامه گامی مهم برای ارتقای تبادلات علمی به شمار می‌رفت. به‌تدریج که فضای مجازی قابلیت‌های بیشتری از خود بروز می‌داد، فعالیت‌های آموزشی هم شکل جدی‌تری می‌یافت تا آن‌که اولین کلاس‌های مجازی و دوره‌های آموزشی الکترونیکی با عنوان e-learning یا همان «رایاد» به وجود آمد. تطور رایاد از ساده‌ترین ابزارهای الکترونیکی تا هوشمندترین سامانه‌های امروزی تنها به دو دهه زمان نیاز داشت. در این دو دهه، فعالان صنعت رایاد، دستاوردهای قابل اعتنایی داشته‌اند و طرح‌های بلندپروازانه‌ای را هم به شکست کشانده‌اند. اکنون کارنامه رایاد باید فارغ از جنجال‌های تبلیغاتی و با دقت ارزیابی شود.

برای رسیدن به فهم عمیق و دقیق از آموزش در فضای مجازی لازم است که به گذشته‌های دور برگردیم و ریشه‌ی نیازهای بشر و ابتکاراتی که به‌واسطه‌ی ابزارهای ارتباطی و رسانه‌ها برای رفع آن‌ها به وجود آمده مرور کنیم.
یکی از این ابتکارات توسعه آموزش از راه دور با هدف تحت پوشش قرار دادن فراگیران دور از مرکز و همچنین توسعه آموزش‌های مادام‌العمر برای عموم شهروندان بوده است. در دوره‌های مختلف تاریخی، ابزارهای رسانه‌ای به‌تناوب به‌عنوان بستری برای رفع این نیاز در آمده و مورد استفاده قرارگرفته‌اند. یک روز پیک و پستچی، روز دیگر رادیو و تلفن و امروز فضای مجازی.

در نتیجه‌ی ناکارآمدی سه ضلع: بخش خصوصی، آموزش و پرورش و نهاد علم و تحقیقات، یعنی «ناتوانی سرمایه‌ای و فناورانه شرکت‌ها»، «تصدی‌گری غیرضروری و مدیریت ناکارآمد دولتی» و «بی‌خیالی و بی‌مسئولیتی دانشگاه نسبت به جامعه» صنعت رایاد ایران روز به روز از انتظارات واقعی فاصله می‌گیرد و به قهقرا می‌رود.

در نخستین دوره آموزشی حلقه‌های تخصصی الف با رویکرد سواد رسانه و فضای مجازی، در خدمت خواهران و برادران مسئول فضای مجازی بسیج دانش‌آموزی بودم و در دو جلسه‌ی متوالی و فشرده، درباره‌ی فرصت‌هایی که درس «تفکر و سواد رسانه‌ای» در پایه دهم برای کار فرهنگی و آموزشی ایجاد کرده گفتگو کردیم.
در این جلسه ابتدا درباره‌ی تحول در نظام آموزش کشور و کلیدواژه‌های «مدرسه‌محوری»، «برنامه ویژه مدرسه (بوم)»، «بسته یادگیری» و «توانمندسازی معلمان» صحبت کردم و در ادامه به بیان تجربیات خودم از اجرای «یادگیری همیارانه» در کلاس درس پرداختم.
محتوای ارائه شده مشابه این نشست بود: تجربه‌نگاری شیوه‌های تدریس کتاب تفکر و سواد رسانه‌ای

بار دیگر به بهانه‌ی برگزاری «هفته نوجوانی» برای دانش‌آموزان پایه هشتم، در جمع بچه‌های خوب و دقیق مجتمع آموزشی صلحا حضور پیدا کردم و مثل سال گذشته یک ساعتی درباره‌ی آنچه صنعت سرگرمی برای بهره‌بردن از اوقات فراغت انسان تدارک دیده صحبت کردم.
*
محتوای جلسه مشابه این نشست بود: نوجوان و اوقات فراغت

آنچه از «مدرسه‌ی آینده» در ذهن اندیشمندان تعلیم و تربیت نقش بسته است، محیطی است متعادل، متعامل و متکامل که در عین جذابیت و روزآمدی، فضا را برای پرورش همگن استعدادهای متنوع دانش‌آموزان با مشارکت خود و خانواده‌شان مهیا می‌کند.
برای ساختن چنین محیطی لازم است که نسبت «مدرسه آینده» با «فناوری‌های آموزشی» و «فضای مجازی» مشخص شود.

مغز گوگلی شده دانش‌آموز میل چندانی به حفظ اطلاعات ندارد و عاشق تنوع و پریدن از یک شاخه به شاخه دیگر است. البته در این جست‌وخیزهای ذهنی، چیز دندان‌گیری هم نصیبش نمی‌‌شود. در یک‌کلام: نه مایه دارد و نه حوصله!
اگر پنجاه سال قبل، صحبت از تغییر جایگاه معلم در کلاس درس از «عقل کل» به «دوست و همراه» بچه‌ها در یافتن اطلاعات و سنجش منابع، یک امر محال بود، به نظر می‌رسد امروز چاره‌ای جز آن نداریم. اگر بیست سال قبل، جایگزینی روش‌های سنتی آموزش ـ مثل سخنرانی ـ با روش‌های گروهی و تعاملی یک «انتخاب» بود، امروز یک «الزام» است.

در یک بعدازظهر سرد و آلوده‌ی تهرانی (!) در میان بچه‌های خوب مجتمع مسکونی قصر فیروزه حاضر شدم و در یک جمع کوچک و صمیمی، درباره‌ی تحولات فناوری در نیم قرن گذشته صحبت کردیم و نگاهی به مخاطرات زندگی دیجیتال انداختیم.

محتوای جلسه مشابه این نشست بود: زندگی به توان دو

امشب در جمع اولیای محترم دانش‌آموزان پایه یازدهم دبیرستان مفید تهران (قیطریه)درباره‌ی عصر جدیدی که در آن زندگی می‌کنیم صحبت کردم و ضرورت‌ها و روش های تجهیز به تفکر منطقی و انتقادی را مرور کردم.

مباحث مطرح شده در این جلسه، مشابه این جلسه بود: انسان باید منطق داشته باشد

برای دومین سال پیاپی در جمع اولیای محترم دانش‌آموزان پایه دهم دبیرستان مفید تهران (قیطریه) حاضر شدم و با آن ها درباره‌ی شرایط جدید تربیت متأثر از رسانه‌ها و آثار رسانه بر نوجوانان صحبت کردم.

مباحث مطرح شده در این جلسه، مشابه این جلسه بود: خانواده و تربیت رسانه‌ای - ویرایش دوم