در تابستان و پاییز سال ۱۳۹۸، به دعوت کارشناسان محترم معاونت محتوای مرکز ملی فضای مجازی، گزارشی اجمالی از وضعیت آموزش مجازی در ایران جهان آماده و ارائه کردم. اما در زمستان ۹۸، طوفان کرونا جهان را در نوردید و طومار مدرسه و یادگیری و فناوری آموزشی را یکجا در هم پیچید. لذا بازآرایی و اصلاح و صافکاری آن گزارش اولیه به همت کارشناسان آن مرکز محترم به طول انجامید و نهایتاً در آذر ۹۹ -دقیقاً یکسال بعد از نگارش اولیه- در قالب یک مجلد مجازی رونمایی شد.
امشب به دعوت برادر گرامی جناب آقای مهندس محسن باقری (دبیر نهضت سواد رسانهای انقلاب اسلامی استان فارس) در یک گفتگوی زنده آموزشی شرکت کردم و به سؤالات مخاطبان محترم که همگی از مدرسان سواد رسانهای نسرا در سراسر کشور بودند پاسخ دادم.
در این گفتگو در مبانی تربیت رسانهای، نسبت بین سواد و تربیت رسانهای و منابع موجود برای تربیت رسانهای صحبت کردیم.
فیلم کامل این نشست مجازی را در آپارات ازسرنوشت ببینید:
یک گفتگوی مهم :: جایگاه تربیت رسانهای در نسبت با سواد رسانهای
در برهوت توجه به موضوع «تربیت» در زیستبوم سواد رسانهای ایران، خبر خوبی که هفته پیش شنیدیم، انتشار رایگان «کتابچه راهنمای تربیت رسانهای در خانواده» از طرف «مدرسه هنر و رسانه آینه» بود.
بعد از مطالعه کتابچه مذکور و گفتگو و مشورت با دوستانم، تصمیم گرفتم «تشکری بزرگ» و «گلایهای کوچک» از «مدرسه هنر و رسانه آینه» را به بهانه انتشار این محصول جدید، رسانهای کنم.
گویا در شرایط فعلی دو دسته خانواده داریم: خانوادههایی که نگران هستند و خانوادههایی که نگران نیستند؛ ولی فقط یک دسته از بچهها وجود دارند، آن هم بچههایی که در فضای رسانهها رها شدهاند! چون حتی خانوادههای نگران هم ابزاری در دست ندارند و آموزشی ندیدهاند. به نظرم خوب است درباره این موضوع صحبت کنیم: دلایل اینکه خانوادهها مواجهه بچهها با انواع فناوریهای رسانهها (انواع دستگاهها، پلتفرمها و محتواها) را مدیریت نمیکنند، چیست؟
تربیت رسانهای مساوی با سواد رسانهای نیست. اگر سواد رسانه به بهترین شکل آن محقق شود و آنگونه که باید در تار و پود آموزش و پرورش ایران جاری شود، باز هم تربیت رسانهای محقق نمیشود. البته سواد رسانهای یک لایه دانشی را در بعضی از ساحتهای تربیتی پوشش میدهد. ولی الزاماً با توسعه سواد رسانهای به تربیت رسانهای دست نمییابیم. سواد رسانهای یکی از مقدمات و ملزومات تربیت رسانهای است؛ اما وقتی اصل و فرع جابجا شود، آموزش و پرورش میپندارد که در صورت پر رنگ کردن سواد رسانهای، تربیت رسانهای محقق خواهد شد.
در این دوره که ۲۵ نفر از معلمان، مربیان، صاحبنظران و علاقمندان به حوزه سواد رسانهای از سراسر کشور شرکت داشتند، به مباحث جدید و مهمی که در کتاب درسی و سایر دورههای رایج تربیت مربی و مدرس سواد رسانهای اشاره نمیشود، پرداخته شد.
این مباحث در چهار سرفصل کلی «سواد فناوری»، «سواد فاوا (فناوری اطلاعات و ارتباطات)»، «سواد اطلاعاتی» و «سواد رسانهای»، طی ۱۳ جلسه برای شرکتکنندگان اجرا شد.
نشستن نامناسب پشت میز رایانه یا لم دادن روی مبل و بغل گرفتن لپتاپ از شایعترین علل ایجاد فشار و بروز درد در بدن هستند. چیدمان «مبلمان رسانهای» زمانی مهمتر میشود که کاربریهای طولانیمدتی مثل فعالیتهای شغلی، تماشای فیلم یا بازیهای دیجیتال داشته باشیم. غرق شدن بچهها در بازی یا وبگردی موجب میشود مبلمان رسانهای نامناسب آسیب بیشتری به بدن آنها بزند.
ابتداییترین برخورد ما با رسانهها از نوع فیزیکی است. کودکی که به تلویزیون خیره میشود، نوجوانی که گوشی تلفن همراه را به دست میگیرد، جوانی که برای شنیدن موسیقی هدفون روی گوشش میگذارد، معلمی که کتابی را زیر بغل میگذارد و نویسندهای که برای نوشتن مقالهاش دکمههای صفحهکلید رایانه را فشار میدهد، همگی در حال مواجهه جسمانی با دنیای رسانهها هستند. باید اثرات و عواقب استفاده غیراصولی از ابزار و تجهیزات رسانهای را بشناسیم و مراقب خود و اطرافیانمان باشیم.
در آستانهی آغاز آخرین سال تحصیلی قرنی که در آن متولد شدیم، به دعوت واحد خانواده مؤسسه مصاف (قنداب) در یک گفتگوی تصویری صریح و سریع (!) شرکت کردم و نکتههای کاربردی مختلفی درباره شرایط آموزش و تربیت کودکان و نوجوانان در روزگار همهگیری کرونا مطرح کردم.
امیدوارم مشاهده این گفتگو برای همه پدرها و مادرها مفید باشد انشاءالله.