عید غدیر امسال اولین سالگرد تأسیس مرکز تربیت رسانه‌ای باران را جشن
گرفتیم. در طول این یکسال از بیش از ۱۲۰ شهر کشور، حدود هفت هزار نفر در
کلاس‌های آموزشی باران شرکت کردند که حدود ۲۵ درصد آنان از خارج از تهران و
۷۵ درصد هم از خود تهران بودند.
لایه‌هایی از مخاطبان که ما آن‌ها را
تا به امروز در انواع دوره‌های آموزشی مجازی پوشش داده‌ایم لایه کودک و
نوجوان، لایه خانواده (یعنی پدر و مادر) و لایه مدرسه (یعنی معلم و مدیر و
مربی) است. البته لایه چهارم و پنجمی هم هست که تا امروز به صورت متمرکز
در آن وارد نشدیم که شامل لایه نخبگان و فرهیختگان دانشگاهی و لایه
سیاست‌گذاران می‌باشد.
در فروردین، اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۰ و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری، در
یک پروژه کوچک شخصی، مشغول جمع‌آوری شواهد دم‌دستی درباره سطح فهم و ادراک
عمومی نخبگان و مدیران جمهوری اسلامی (چپ و راست و وسط و بالا و پایین و قبلی و بعدی) نسبت به مقوله «حکمرانی سایبری» شدم.
همان‌زمان برخی از این شواهد و مثال‌ها را با عنوان «همه با هم رد دادن!»
در کانال بله ازسرنوشت هم منتشر می‌کردم.
جالب آن‌که انتشار تدریجی این شواهد منجر به دریافت تعداد بیشتری از چنین مثال‌هایی از سوی مخاطبانم شد.
همچنین
مجبور شدم دو جلسه‌ی طولانی سه ساعته با گروه‌هایی از شاگردان سابقم که از
نوجوانان و جوانان انقلابی هستند برگزار کنم و به سؤالات جدی و هولناک
آن‌ها، پاسخ‌هایی ساده بدهم!
حالا و صرفاً برای ثبت در تاریخ، این مجموعه کوچک را به طور عمومی منتشر می‌کنم.
در دو سه سال گذشته که عبارت «تربیت رسانه‌ای» را زیاد می‌شنویم و به کار می‌بریم، بارها با این سؤال روبه‌رو شده‌ام که مگر عنوان «سواد رسانه‌ای» چه اشکالی دارد که به دنبال جایگزینی برای آن هستیم؟ حد و مرز «تربیت رسانه‌ای» تا کجاست و قرار است چه کاری بکند که «سواد رسانه‌ای» از انجام آن ناتوان است؟ اصلاً این «تربیت رسانه‌ای» از کجا آمده و معادل چه اصطلاح یا عبارت یا حیطه علمی و دانشگاهی در جهان است؟ حالا شاید وقت آن رسیده است که با کمی گفت‌وگوی بیشتر درباره طرحواره ذهنی «تربیت رسانه‌ای»، همه پژوهشگران، اندیشمندان و معلمان عرصه «تربیت» و «رسانه» را به این چالش گروهی دعوت کنیم.
در طب سنتی ایرانی، هر غذا و ماده خوراکی یک یا چند «مُصلِح» دارد. «مُصلِحات»، برخی مواد غذایی یا گیاهان دارویی هستند که مصرف آن‌ها به همراه غذای اصلی می‌تواند در اصلاح و تعدیل عوارض جانبی آن غذا مؤثر باشد و هضم غذا را ساده‌تر و فایده‌های غذا را در بدن مضاعف کند. «گردو» در کنار پنیر، «نعناع» به همراه ماست و «نمک» روی خیار، نمونه‌هایی از مُصلحاتی هستند که در عادت‌های غذایی ما کاملاً جا افتاده‌اند.
قرنطینه اجباری دانش‌آموزان و آموزش مجازی در سال تحصیلی جاری را می‌توان به غذای جدید و ناشناخته‌ای تشبیه کرد که ناخواسته در سفره خانواده‌ها و مدرسه‌‌ها قرار گرفته است. با این نگاه، لازم است به شکل اضطراری مُصلحاتی به سفره تحصیلی دانش‌آموزان و معلمان اضافه شوند تا از عوارض جانبی این غذای تازه بکاهند و بر فایده‌های آن بیفزایند.
در تابستان و پاییز سال ۱۳۹۸، به دعوت کارشناسان محترم معاونت محتوای مرکز ملی فضای مجازی، گزارشی اجمالی از وضعیت آموزش مجازی در ایران جهان آماده و ارائه کردم. اما در زمستان ۹۸، طوفان کرونا جهان را در نوردید و طومار مدرسه و یادگیری و فناوری آموزشی را یکجا در هم پیچید. لذا بازآرایی و اصلاح و صافکاری آن گزارش اولیه به همت کارشناسان آن مرکز محترم به طول انجامید و نهایتاً در آذر ۹۹ -دقیقاً یکسال بعد از نگارش اولیه- در قالب یک مجلد مجازی رونمایی شد.
امشب به دعوت برادر گرامی جناب آقای مهندس محسن باقری (دبیر نهضت سواد رسانه‌ای انقلاب اسلامی استان فارس) در یک گفتگوی زنده آموزشی شرکت کردم و به سؤالات مخاطبان محترم که همگی از مدرسان سواد رسانه‌ای نسرا در سراسر کشور بودند پاسخ دادم.
در این گفتگو در مبانی تربیت رسانه‌ای، نسبت بین سواد و تربیت رسانه‌ای و منابع موجود برای تربیت رسانه‌ای صحبت کردیم.
فیلم کامل این نشست مجازی را در آپارات ازسرنوشت ببینید:
یک گفتگوی مهم :: جایگاه تربیت رسانه‌ای در نسبت با سواد رسانه‌ای
در برهوت توجه به موضوع «تربیت» در زیست‌بوم سواد رسانه‌ای ایران، خبر خوبی که هفته پیش شنیدیم، انتشار رایگان «کتابچه راهنمای تربیت رسانه‌ای در خانواده» از طرف «مدرسه هنر و رسانه آینه» بود.
بعد از مطالعه کتابچه مذکور و گفتگو و مشورت با دوستانم، تصمیم گرفتم «تشکری بزرگ» و «گلایه‌ای کوچک» از «مدرسه هنر و رسانه آینه» را به بهانه انتشار این محصول جدید، رسانه‌ای کنم.
گویا در شرایط فعلی دو دسته خانواده داریم: خانواده‌هایی که نگران هستند و خانواده‌هایی که نگران نیستند؛ ولی فقط یک دسته از بچه‌ها وجود دارند، آن هم بچه‌هایی که در فضای رسانه‌ها رها شده‌اند! چون حتی خانواده‌های نگران هم ابزاری در دست ندارند و آموزشی ندیده‌اند. به نظرم خوب است درباره این موضوع صحبت کنیم: دلایل اینکه خانواده‌ها مواجهه بچه‌ها با انواع فناوری‌های رسانه‌ها (انواع دستگاه‌ها، پلتفرم‌ها و محتواها) را مدیریت نمی‌کنند، چیست؟
تربیت رسانه‌ای مساوی با سواد رسانه‌ای نیست. اگر سواد رسانه به بهترین شکل آن محقق شود و آنگونه که باید در تار و پود آموزش و پرورش ایران جاری شود، باز هم تربیت رسانه‌ای محقق نمی‌شود. البته سواد رسانه‌ای یک لایه دانشی را در بعضی از ساحت‌های تربیتی پوشش می‌دهد. ولی الزاماً با توسعه سواد رسانه‌ای به تربیت رسانه‌ای دست نمی‌یابیم. سواد رسانه‌ای یکی از مقدمات و ملزومات تربیت رسانه‌ای است؛ اما وقتی اصل و فرع جابجا شود، آموزش و پرورش می‌پندارد که در صورت پر رنگ کردن سواد رسانه‌ای، تربیت رسانه‌ای محقق خواهد شد.
در این دوره که ۲۵ نفر از معلمان، مربیان، صاحب‌نظران و علاقمندان به حوزه سواد رسانه‌ای از سراسر کشور شرکت داشتند، به مباحث جدید و مهمی که در کتاب درسی و سایر دوره‌های رایج تربیت مربی و مدرس سواد رسانه‌ای اشاره نمی‌شود، پرداخته شد.
این مباحث در چهار سرفصل کلی «سواد فناوری»، «سواد فاوا (فناوری اطلاعات و ارتباطات)»، «سواد اطلاعاتی» و «سواد رسانه‌ای»، طی ۱۳ جلسه برای شرکت‌کنندگان اجرا شد.
همه‌ی حقوق مادی و معنوی ازسرنوشت، وقف آستان امیرالمؤمنین علیه‌السلام است.
تماس با حسین غفاری | مستندات و فایل‌های مهم
