می‌دانیم که استفاده از رایانه‌ها در فرایند یاددهی-یادگیری از دو دهه پیش شروع شده و آن چه به عنوان e-learning در جهان شناخته می‌شود با اسامی «یادگیری الکترونیکی»، «یادگیری فناورانه» یا به اختصار «رایاد» در ایران توسعه یافته است.
یک سال پیش، این یادداشت کوتاه را برای ترجمه و استفاده در یک پروژه‌ی تصویری با هدف «معرفی ظرفیت‌های یادگیری الکترونیکی در حیطه‌ی آموزش و پرورش ایران» نوشتم. امروز که به بهانه‌ای آن را ویرایش می‌کردم گفتم شاید مرور سریع آن برای شما هم مفید باشد.

در اولین روز از سومین «نشست توسعه توانمندی‌های فعالان فرهنگی»، کارگاه «سواد رسانه‌ای» با تدریس دکتر سعید مدرسی، دکتر سیداحمد موسوی،  مهندس حسین غفاری و جناب آقای حسین حق‌پناه در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به صورت جداگانه برای مدیران فرهنگی و کارشناسان فرهنگی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور برگزار شد.

در دو روز تعطیلی عید سعید فطر، دل را به دریا زدم و بعد از مدت‌ها دست‌دست کردن، ۴۵۰ صفحه کتاب بی‌نظیر «لحظه‌های انقلاب» مرحوم محمود گلابدره‌ای را یک نفس خواندم. سال‌ها بود که از این نوجوانی‌ها نکرده بودم؛ خوشمزه و تکان دهنده بود.
دریغم آمد نکته‌هایی را از این ۴۸ ساعت دویدن پا به پای محمودخان گلابدره‌ای در تهران پنجاه و هفت برای شما قلمی نکنم.

تجربه‌ی اولین سال تدریس کتاب «تفکر و سواد رسانه‌ای» پایه دهم را اگر فرصتی دست داد به تفصیل خواهم نوشت. آن‌چه به نظرم ثبت و انتشار آن فعلاً مغتنم است آزمون‌هایی است که در این سال تحصیلی برای کلاسم طراحی کردم.
به نظرم دیدن این نمونه ها برای همکاران محترمی که در نوع و شیوه‌ی طراحی سؤال برای این درس ابهام دارند می‌تواند راهگشا باشد.

بچه‌ها شبیه آنچه می‌خوانند می‌نویسند و بسیار خواندن تأثیر مستقیمی بر درست نوشتن آن‌ها دارد. اما بسیار خواندن تضمینی برای بسیار نوشتن نیست. از میان همه‌ی بچه‌های یک کلاس فقط عده‌ای اندک -به تجربه کمتر از ده درصد دانش آموزان- نوشتن را فراتر از تکالیف کلاسی و ضرورت‌های تحصیلی پی می‌گیرند که متأسفانه معمولاً بخش زیادی از همین عده‌ی اندک، وقت خود را با داستان‌نویسی تلف می‌کنند. در حالی که شیوه‌های دیگر نویسندگی مثل زندگی‌نامه، روایت خاطرات، نقد فرهنگی و اجتماعی، مقالات علمی و ادبی و قالب‌های دیگر در سبد تجربه‌ی آنان جایی ندارد. در حقیقت داستان‌نویسی دامی است که بر سر راه نویسندگی نوجوانان ما گسترده شده است و جریانِ طبیعی رشد قلمی آنان را منحرف می‌کند. معلوم هم نیست قرار است با این همه داستان‌نویس جوان چه بکنیم.

«باشگاه مدرسان سواد رسانه‌ای» عنوان گروهی تلگرامی است که کمتر از دویست نفر عضو دارد و محفلی است برای همفکری و هم افزایی در تدریس سواد رسانه‌ای. اعضای این گروه اکثراً معلمان کتاب «تفکر و سواد رسانه‌ای» پایه دهم دبیرستان هستند که در اولین سال تألیف و تدریس این کتاب راهبردی در مدارس، برای افزایش کیفیت و اثربخشی کلاس خود تلاش می‌کنند. من هم سعی می‌کنم یکی از این معلمان باشم.
در یکی از گفتگوهای اخیر بین اعضای گروه، این سؤال مطرح شد:

با توجه به اینکه بیشتر معلمان مشغول تدریس مباحث فصل ۲ (کلیشه‌سازی و بازنمایی) هستند، پرداختن به این سؤال برای جمع بسیار مفید خواهد بود:
در کلاس چقدر باید فضا را برای گفتگو و مخصوصاً مباحث سیاسی باز گذاشت؟
معلم چگونه باید در مباحث سیاسی ورود کند و موضع بگیرد؟

آیین اختتامیه اولین همایش سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی، عصر چهارشنبه ۱۲ آبان ۱۳۹۵ با معرفی مقالات برگزیده و اهدای لوح تقدیر، تندیس سواد رسانه‌ای و جوایز دیگر در تالار ایوان شمس برگزار گردید.
همایش سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی صبح چهارشنبه با سخنرانی دکتر سید مرتضی موسویان مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس مرکز توسعه فناوری‌های دیجیتال آغاز شد. پس از ارائه نظریه دو فضایی توسط آقای دکتر سعیدرضا عاملی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران، همایش مزبور با برگزاری پنل‌های تخصصی، به همراه داوری مقالات برگزیده با حضور اساتید و پژوهشگران ادامه پیدا کرد.
در این همایش ۳۲۲ چکیده مقاله به دبیرخانه ارسال شد که از این تعداد ۲۵۶ چکیده مقاله مورد تائید قرار گرفته و در نهایت از این تعداد ۱۷۰ چکیده مقاله چاپ شد. در روز همایش بعد از برگزاری هفت نشست ارزیابی تخصصی با حضور داوران و ارایه‌ی حدود ۳۰ مقاله، در هر یک از دو بخش «علمی-پژوهشی» و «ترویجی-کاربردی» سه مقاله به عنوان مقالات برگزیده انتخاب و در آیین اختتامیه همایش، با حضور مقامات و مسئولین کشوری از نویسندگان و طراحان برتر تجلیل گردید.

به یاری خداوند متعال و با لطف اساتید بزرگوار و هیئت داوران، در بخش  ترویجی-کاربردی (گزارش ایده‌ها، دستاوردها و تجارب) مقام سوم به مقاله‌ی «برنامه رادیویی سایه‌روشن؛ تجربه ترویج سواد رسانه‌ای از رسانه‌ای دینی» نوشته‌ی حسین غفاری تعلق گرفت. این مقاله مروری بر شش سال برنامه‌سازی با موضوع سواد رسانه‌ای در رادیو معارف است.
این موفقیت را به مدیر محترم رادیو جناب آقای مجتبی تونه‌ای و تهیه‌کننده گرامی سایه روشن آقای ابوالفضل سلیمانی و همه‌ی همکاران این رسانه‌ی دینی تبریک می‌گویم.

آن‌چه در ادامه می‌آید، متن کامل مقاله‌ای است که در اولین همایش ملی سواد رسانه ای و مسئولیت اجتماعی، بخش مقالات ترویجی-کاربردی (گزارش ایده‌ها، دستاوردها و تجارب) ارایه کردم و خوشبختانه به مقام سوم دست یافت. از آن جا که نمی‌دانم آیا متن کامل آن در اختیار علاقمندان قرار می‌گیرد یا نه، در این جا منتشرش می‌کنم.
*
«رادیو معارف» به عنوان یک رسانه‌ی دینی با مخاطب نخبه و فرهیخته از اقشار مختلف حوزوی و دانشگاهی و رسانه‌ای مردمی با پوشش جمعیتی مناسب و اقبال عامه‌ی متدینین و مؤمنین فارسی زبان، ترویج سبک زندگی اسلامی – ایرانی را وظیفه‌ی ملی خود می‌داند و در این راستا اقدام به برنامه‌سازی می‌کند.
با توجه به همه‌گیر شدن ابزارهای نوپدید دیجیتال از قبیل تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند تلفن همراه و تسهیل دسترسی عموم مردم به اینترنت پرسرعت، از سال ۱۳۸۹ طراحی یک برنامه‌ی تخصصی با موضوع رسانه‌های نوین و فرهنگ استفاده از آن‌ها در دستور کار گروه فرهنگ و جامعه‌ی رادیو معارف قرار گرفت. پخش برنامه‌ی «سایه روشن» از نیمه دوم فروردین ۱۳۹۰ آغاز شد و تا اسفند ماه ۱۳۹۳ در چهار فصل برنامه سازی مجزا، در قالب ۱۳۰ قسمت سی دقیقه‌ای تولید و روانه‌ی آنتن رادیو معارف گردید...

در زمانه‌ی هجوم رسانه‌ها و در میدان جنگ نرم، عملیات روانی و فن اقناع باید فرزندانمان را به سپر «منطق و تفکر انتقادی» مجهز کنیم.
در این نبرد شبانه‌روزی یا فرزندانمان می‌توانند با سپر «منطق و تفکر انتقادی» از خودشان دفاع کنند؛ یا شکست خورده و از بین می‌روند. به قول معروف: «یا با سپر، یا بر سپر^*»

بعد از چند ماه چشم انتظاری بالاخره کتاب «۱۵۰ هشتگ نهضت سواد رسانه‌ای» از زیر چاپ خارج و روانه‌ی بازار مصرف شد.
سرور ارجمندم جناب آقای «دکتر سید بشیر حسینی» و برادر نازنین و رفیق شفیقم «حسین حق‌پناه» در تلاشی ستودنی مجموعه‌ای جامع و جذاب از توصیه‌های کاربردی در زمینه‌ی سواد رسانه‌ای جمع‌آوری و تدوین کرده‌اند و آن را در قالب کتابی دویست صفحه‌ای و تمام رنگی به زیور طبع آراسته‌اند.